Om in te spelen op de toenemende behoefte aan kennis over implementatie in de praktijk is de voucherregeling ‘Van professional toto professional’ in het leven geroepen. We stellen met deze regeling onze regionetwerken en hun lokale netwerkpartners in staat te leren van opgedane ervaring elders in het land.

Een regionetwerk kan een aanvraag doen voor ondersteuning van een professional met specifieke expertise en implementatiekennis die in de praktijk werkt en bruikbaar is in de betreffende regio.

Voorbeelden van vragen die voorkomen in de voucherregeling:

• Welke stappen moeten we zetten om Positieve Gezondheid te implementeren?
• Wat is er nodig om verbinding te maken met bewoners voor gezonde wijken?
• Hoe zorgen we voor structurele financiering?

Wat er speelt

In totaal zijn er 15 vouchers in ons netwerk gebruikt. De eindevaluatie bij de regio’s leert ons dat de vouchers zorgen voor versnelling van processen, meekrijgen van lokale stakeholders en het eenvoudiger van de grond krijgen van nieuwe initiatieven. Ieder regio kent eigen uitdagingen, maar we zien met name op het gebied van proceskennis over netwerkontwikkeling, verschillende organisatievormen, monitoring en financiering overeenkomstige behoeften.

Delen van proceskennis

Zo is Gezondheidspact Utrecht door Expert Janneke van der Heijden geholpen met het betrekken van partners, het verdiepen van partnerschap en het ontwikkelen relevante tools om buurtbewoners te betrekken.
Chantal Walg heeft de GGD en de Provincie concreet ondersteund in de opstartfase van de regionale beweging Positief Gezond IJsselland waarin partijen elkaar inspireren en de initiatieven worden verstevigd, verbreed en verbonden. Zo zijn op basis van veranderstrategie bouwstenen gedefinieerd de rollen van Provincie en GGD geconcretiseerd en vervolgstappen uitgestippeld.
CIC West-Brabant heeft proceskennis ingehuurd om op basis van innovaties de overbelasting in de zorg aan te kunnen pakken. Met de expertise van Lucien Engelen is in samenwerking met stakeholders een strategische visie en een plan ontwikkeld over digitalisering en data die aansluit op nationale en internationale ontwikkelingen.
HANNN kan met inzicht van de experts aanspraak doen op financiële middelen binnen de contouren van het project; preventie en gezondheid, farmacie en productie en zuivering en ecologie. Stichting Maas en Waal in Beweging deed kennis op om via impactmeting een structurele basis te krijgen voor financiering. En Healthy Hillegom heeft team HANNN ingezet voor kennisuitwisseling over organisatieopbouw, meet- en monitor strategieën en toepasbare financiële verdienmodellen. Lees het verhaal.

Thema’s

Thematische kennis is gedeeld op het gebied van gezonde leefomgeving, waar Expert Jaap de Wolff voor Gooi- en Vechtstreek een bijdrage leverde aan een checklist voor de gezondheidsadvisering gezonde leefomgeving. Een leidraad, relevant voor alle ketenpartners in de regio. Verschillende regio’s maakten gebruik van een expert om aan een Positief Gezonde regio te werken en ook expertise op gebied van Welzijn op Recept is in meer regio’s ingezet, zodat zorg en sociale domeinen verbonden worden.

Delen = vermenigvuldigen

Komende periode zorgen we ervoor dat zo veel mogelijk relevante opgedane kennis netwerk breed wordt gedeeld, zodat betrokken organisaties en netwerken hun voordeel ermee kunnen doen.

De voucherregeling valt binnen het zesde Programma Preventie van ZonMw in de Programmalijn Innovatie die zich richt op vernieuwende vormen van samenwerking en kennisuitwisseling.

‘VOUCHERS BEDANKT!’

Benieuwd naar het traject Kennisvouchers dat in 2022 van start gaat? Inschrijven kan vanaf 25 januari. Lees hier meer.

In het kader van de Week van de Werkstress vond op 16 november de masterclass ‘Positief Gezond Werkgeverschap’ plaats, georganiseerd door Alles is Gezondheid en Institute for Positive Health in samenwerking met OVAL, bedoeld voor gezondheidsprofessionals.

Bedrijfsartsen, arbeidsdeskundigen, vitaliteitscoaches en sociaal medisch verpleegkundigen meldden zich aan en het werd het een inspirerende middag die smaakt naar meer!

“Het werken vanuit het model van Positieve Gezondheid brengt arbo professionals meer in hun rol, geeft meer synergie in het werk en biedt waardecreatie voor onze klanten (werknemer en werkgever).” – Andries de Kock, bedrijfsarts Rienks Arbodienst

Een geanimeerde bijeenkomst met bijdragen van dr. Miriam de Kleijn van iPH over de ‘Why, What en How’ van Positieve Gezondheid, bedrijfsarts Andries de Kock over zijn wedervaren bij de transitie van Rienks van klassiek naar werken vanuit de principes van Positieve Gezondheid. Deelnemers gingen met elkaar in gesprek en de sessie eindigde met een introductie van de start van een (regionaal) actieleernetwerk door Piet Vessies. Al 10 deelnemers hebben zich aangemeld en willen samen leren en ontwikkelen op het gebied van werk en gezondheid.

Het doel van het actieleernetwerk is het samen ontwikkelen van meerdere praktijkvoorbeelden (learning by doing).

Ben je ook geïnteresseerd? Laat het weten aan collega Piet Vessies, via piet.vessies@allesisgezondheid.nl

Bijgaand een kort verslag, waarbij we ook de tips van de deelnemers hebben verzameld.

De zorg heeft verslimmers nodig

Daarom beloont  Tenzinger bedenkers van slimme oplossingen voor grote zorguitdagingen met een award.

Vanaf dit najaar nomineert Tenzinger ieder jaar 24 Zorgverslimmers, een initiatief dat Alles is Gezondheid en iPH enthousiasmeert en aanmoedigt. Deze bedenkers van slimme oplossingen op het gebied van zorgprocessen, data of technologie zorgen ervoor dat zorgverleners meer tijd hebben voor zorg. Dat is hard nodig. Met maar 24 uur in een dag en de zorgvraag die maar blijft groeien, telt elk uur. Met deze award wil Tenzinger iedereen in de zorg aansporen om mee te blijven denken én werken aan een slimmere zorg.

Ken jij een Zorgverslimmer die bij de 24 slimste verslimmers van Nederland hoort? Meld diegene dan voor 1 december aan als kandidaat!

De uitreiking van de Zorgverslimmer award vindt plaats op 10 februari 2022.

Waarom deze award?

Aanmelden

Afgelopen jaar zijn Institute for Positive Health (iPH) en Alles is Gezondheid steeds intensiever gaan samenwerken. De krachten worden nu verder gebundeld. Vanaf 1 januari 2022 gaan iPH en Alles is Gezondheid verder als één gecombineerd team. En gaan zo gezamenlijk de uitdaging aan om te zorgen voor een gezonder en vitaler Nederland. Belangrijk focuspunt in deze beweging is de borging en doorontwikkeling van Positieve Gezondheid.

Positief Gezond Nederland

In 2020 zijn Institute for Positive Health (iPH) en Alles is Gezondheid steeds intensiever gaan samenwerken. Doel van de samenwerking was om regio’s dichter bij elkaar te brengen, het lerend vermogen in beide netwerken te verhogen en het aanreiken van gezondheidstools vanuit een gedeelde ambitie: een Positief Gezond en vitaal Nederland.

Gezamenlijke projecten

Afgelopen jaar manifesteerde het partnerschap zich in tal van projecten. Bijvoorbeeld in de regio IJsselland waar lokale partijen Positieve Gezondheid implementeren, in Noord-Nederland bij de toepassing van gezondheidskaart PLUK, in het Zie Mij Nu traject dat gaat over onbegrepen klachten, in het webinar over gezonde leefstijl op scholen, de week van de werkstress en in de totstandkoming van het Handboek Positieve Gezondheid en het magazine Leren van Limburg.

Verbindend leiderschap

‘’Het is maar een greep uit de activiteiten die we momenteel samen uitvoeren. We weten elkaar makkelijk te vinden en het gezamenlijk optrekken verloopt heel vanzelfsprekend. Ook is in een gefragmenteerd preventieveld en huidige netwerkmaatschappij verbindend leiderschap onmisbaar. Samen kun je meer impact maken. Het platform Gezamenlijk voor Gezonde Regio’s wat we uitvoeren met HealthKIC en Health-Holland is daarvan ook een goed voorbeeld’’, aldus Karen van Ruiten (programmadirecteur Alles is Gezondheid).

Win-win

Ook voor iPH ontstaat er een win-win situatie. Met de maatschappelijke erkenning van het gedachtengoed van Positieve Gezondheid (PG) en het bijbehorende instrumentarium om dit in heel Nederland te implementeren, is de samenvoeging met de domeinoverstijgende aanpak en brede netwerk van Alles is Gezondheid absoluut van meerwaarde. Ook het publiek-private karakter en de onafhankelijke rol van het programma biedt voordelen.

Blue Zone droom

Angelique Schuitemaker (directeur iPH): ’’In gezamenlijkheid met Alles is Gezondheid pakken we de kans om Positieve Gezondheid in nog meer regio’s te laten landen, onze kennis nog meer te manifesteren en onze denk- en werkwijze te verbreden naar sectoren zoals onderwijs, werk en leefomgeving. Precies wat nodig is om van Nederland de grootse Blue Zone ter wereld te maken. Want dat is en blijft natuurlijk wel onze droom.’’

Goede match

Het is duidelijk dat iPH en Alles is Gezondheid elkaar gevonden hebben. In gedeelde dromen en ambities, vergelijkbare werkwijzen, complementaire dienstverlening maar ook in het samen leren en -vooral- samen doen. ‘’Tijdens een strategische sessie met alle teamleden beschreef de procesbegeleider de samenwerking als een ‘match made in heaven’. Dat herken ik volledig. Ik ben er van overtuigd dat het samengaan een extra impuls geeft aan de paradigmaverandering richting gezondheid“, zo onderstreept Machteld Huber, grondlegger van Positieve Gezondheid.

Samenvoeging vanaf 2022

Logisch dat de samenwerking de komende jaren weer een stap gaat. In 2022 richten Alles is Gezondheid en iPH zich op drie lijnen van activiteiten. De eerste lijn is het aan-jagen en ondersteunen van wijken, steden, gebieden en regio’s die zich richten op gezondheid(verbetering). De tweede lijn is het activeren en borgen van domein-overstijgende samenwerkingsverbanden. Denk aan allianties of netwerken op het gebied van kinderarmoede, taal en gezondheid, gezonde mode-industrie, jonge-renhulp, gezond werkgeverschap of op het thema groen en gezondheid.

Positieve Gezondheid doorontwikkeling

Karen van Ruiten: ‘’In al deze activiteiten komt Positieve Gezondheid vaak terug. We zien dat een brede benadering van gezondheid op veel plekken goed werkt. Daarnaast zullen we een derde programmalijn uitvoeren die zich puur richt op het toepassen en doorontwikkelen van het gedachtegoed Positieve Gezondheid en het uitbouwen van de Academie PG als leer- en trainingscentrum’’. Angelique Schuitemaker vult aan: “Door deze krachtenbundeling zijn we zover gekomen dat een eigenstandig instituut niet meer nodig is. Het gedachtegoed en alle kennis en kunde is nu goed geborgd bij het programma Alles is Gezondheid”.

Stokje met vertrouwen over

Op 1 januari 2022 draagt Angelique Schuitemaker het stokje over aan Karen van Ruiten. Zij zal vanaf dat moment verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de geschetste activiteiten en zal leiding geven aan het gecombineerde team van Alles is Gezondheid en iPH.
Machteld Huber blijft in 2022 één dag per week verbonden aan de nieuwe combinatie en zal zich richtten op Positieve Gezondheid. Daarnaast zet ze zich in voor de derde levensfase via het programma ‘Ouder Worden 2040’. Privé ziet ze uit naar iets meer rust en ruimte. ‘’Bijvoorbeeld voor het opruimen van mijn grote werkarchief. Met de wetenschap dat iPH in goede handen, is het voor mij ook een mooi moment om te ontdekken wat gezond ouder worden betekent.’’

Utrecht als uitvalsbasis

Vanaf 1 januari 2022 zullen medewerkers van Alles is Gezondheid en iPH als één team verder werken in het land en vanuit de vertrouwde thuisbasis bij de JIM in Utrecht. ‘’Hoe we alles precies samenvoegen zoeken we de komende maanden uit. We kijken dan naar backoffice activiteiten maar ook naar wat dat betekent aan de voorkant. Denk bijvoorbeeld aan naamgeving en profilering. Voorlopige verandert er echter weinig aan onze diensten, processen en merknamen’’, aldus Karen van Ruiten. Dat geldt overigens ook voor governance structuur. Voor de periode 2022-2024 blijft Sardes de (eind)verantwoordelijke partij voor de uitvoering van het overheidsprogramma Alles is Gezondheid.

Zuid-Hollandse steden moeten de komende decennia flink groener worden. Dat hebben het ministerie van LNV, Naturalis, WUR, gemeente Dordrecht, Staatsbosbeheer, IVN Natuureducatie, Alles is Gezondheid, GGD Haaglanden en de provincie Zuid-Holland afgesproken. Zij gaan daarvoor samenwerken in de Groene Cirkel ‘Groene gezonde stad’. De vergroening moet zorgen voor gezondere inwoners, minder hitte en wateroverlast en meer biodiversiteit.

Meer gezondheid, behoud van plant en diersoorten en klaar voor extreem weer

Er zijn al veel initiatieven om de steden groener en gezonder te maken. Denk aan wadi’s, bomen en geveltuintjes. Al deze initiatieven doen een beroep op de schaarse ruimte. Bovendien zijn er flink wat verschillende partijen bij betrokken. Deze slaan nu de handen ineen in de Groene Cirkel ‘Groene gezonde stad’. e ambitie is om door vergroening in 2050 slachtoffers te voorkomen bij extreme hitte, extreme buien en overstromingen. Gezamenlijk hebben de partijen hiervoor een verbindend vergezicht, een droom, gemaakt. De gedroomde, groene stad heeft volgens de partners honderdduizenden bomen die zorgen voor verkoeling tijdens hittegolven. Groene tuinen en waterdoorlatende infrastructuur vangen hevige regenval op.

Gedeputeerde Anne Koning (wonen): “Juist in de steden hebben we diverse opgaven in Zuid-Holland: steeds meer mensen willen hier prettig wonen, werken en recreëren. Om de schaarse ruimte groen en gezond in te richten is een gezamenlijke aanpak belangrijk.”

Programmadirecteur Groene Metropool Harry Boeschoten van Staatsbosbeheer: “Het is belangrijk dat we de natuur in en buiten de stad als één geheel beschouwen. Door die met elkaar te verbinden ontstaan groene en blauwe netwerken voor mensen én dieren. Naar buiten gaan in het groen, dat is iets wat iedereen vanaf de voordeur moet kunnen doen.”

Karen van Ruiten, programmadirecteur Alles is Gezondheid: “Natuur biedt veel gezondheidsvoordelen, vooral voor mensen uit kwetsbare groepen. Zij kunnen in een groene woonomgeving in hun eigen buurt ontspannen, ontmoeten of bewegen. Voor een gezonder Nederland moeten we groen in de leefomgeving dus beter en slimmer benutten. De uitdaging is om dat samen te doen, niemand kan dit in zijn eentje realiseren.”

Waarom een coalitie?

Om deze enorme uitdaging op te pakken is een coalitie nodig waarin de partners op een open en gelijkwaardige wijze op basis van een verbindend vergezicht samenwerken. Dit is de Groene Cirkel. De coalitie gaat in de Groene Cirkel aan de slag met overkoepelende vraagstukken. Denk dan bijvoorbeeld aan ontbrekende kennis, wet- en regelgeving en financiering. Tevens starten de partijen vandaaruit nieuwe activiteiten op, zonder verantwoordelijkheden over te nemen. De komende tijd gaan de partijen bepalen wat er, nog meer dan al gebeurt, in gang gezet moet worden om deze ambitie te realiseren.

In Zuid-Holland bestaan al meerdere Groene Cirkels waarbinnen bedrijven, banken, wetenschap, maatschappelijke organisaties en overheden krachtige coalities vormen voor duurzame transities.

Positieve Gezondheid leeft in Nederland. De afgelopen jaren experimenteren Nederlandse professionals en organisaties volop met Positieve Gezondheid— met Limburg voorop. Maar wat komt er hierbij kijken? De Academische Werkplaats Duurzame Zorg (Universiteit Maastricht) onderzocht dit in Limburg, in opdracht van ZonMw. Ook iPH heeft aan het onderzoek bijgedragen. Alles is Gezondheid verkent in de regio’s Brabant, Zuid-Holland Zuid, Ijsselland en Friesland hoe de succesvolle formule van Limburg ook in deze regio’s te implementeren.

Benieuwd naar de resultaten, bijbehorende lessen, en praktische aanbevelingen? Lees de pas verschenen praktijkhandreiking ‘Werken met Positieve Gezondheid: Lessen uit Limburg’, of bekijk de animatie.

Deze animatie is een samenvatting van de praktijkhandreiking. Zo kunnen organisaties die het nieuwe concept (willen) omarmen hun voordeel doen met de lessen uit Limburg.

Limburg koploper in werken met Positieve Gezondheid

Positieve Gezondheid is een nieuwe, brede kijk op gezondheid. De focus ligt hierbij niet op een ziekte or probleem, maar op wat mensen zelf belangrijk vinden in hun leven. De afgelopen jaren experimenteren veel Nederlandse organisaties met dit concept, met Limburg aan kop. Maar hoe werken Limburgse organisaties en professionals met Positieve Gezondheid en wat valt er van hun ervaringen te leren?

Resultaten

De handreiking laat zien dat veel betrokkenen Positieve Gezondheid van meerwaarde vinden, omdat het een herkenbaar en begrijpelijk concept is. Er is wel overlap met andere concepten. Maar deelnemers aan het onderzoek ervaren de focus op eigen regie en de brede beweging die rondom Positieve Gezondheid is ontstaan als vernieuwend. Ondertussen geven betrokkenen vijf verschillende invullingen aan Positieve Gezondheid. Ze zien dit als: (1) een brede benadering van gezondheid waarin de persoon centraal staat; (2) een instrument waarmee mensen kunnen reflecteren over wat zij belangrijk vinden; (3) een aanjager van verandering in organisaties of wijken; (4) een gezamenlijk kader voor samenwerking in de publieke sector; (5) een maatschappelijke beweging.

Lessen uit Limburg

De handreiking biedt drie lessen voor de praktijk, en vele aanbevelingen voor het werken met Positieve Gezondheid. Zo wordt duidelijk wat er bij de introductie van dit nieuwe concept komt kijken, wat wel of juist niet werkt, en wat veel voorkomende vraagstukken zijn. De ervaringen uit Limburg laten hiermee zien, hoe Positieve Gezondheid kan worden vertaald naar de praktijk. Daar kunnen andere regio’s van leren! Alles is Gezondheid zet zich in om deze formule in andere regio’s in te zetten. Zowel Margriet de Jager en Joost Boerenkamp, beiden regiocoördinator bij Alles is Gezondheid, zetten zich hiervoor in.

Health Transformation School

Ben je betrokken bij een netwerksamenwerking en wil je meer de diepte in op de #hoedan van netwerksamenwerking check ook de website van de Health Transformation School.

Begin juli werden voor het zomerreces de kamerbrieven Voortgang Preventie in het Zorgstelsel en Bouwstenen voor fundament onder toekomstig preventiebeleid
door de bewindspersonen van het ministerie van VWS naar de Tweede Kamer gestuurd. Een mooie ontwikkeling met daarbij zowel rondom preventie als Positieve Gezondheid veel aandacht. De ontwikkelingen die werden geschetst zoals de ideeën rondom regelgeving bij een ‘gezondheidsplicht’ sluiten zeer goed aan bij de beweging waar diverse regio’s en samenwerkingsverbanden al mee aan de slag zijn.

De bouwstenen die worden geschetst in de brief voor het fundament onder preventiebeleid zijn er een zevental:

1. Landelijke gezondheidsdoelen verankeren die meerjarig perspectief bieden en op korte termijn richting geven. De doelen richten zich niet sec op het voorkomen van zorg, maar op de concrete bijdrage aan de kwaliteit van leven en brede welvaart.
2. Invulling van plicht tot gezondheidsbevordering in de wet: verantwoordelijkheden en taken helder beleggen in de wet, met een regionale aanpak.
3. Faciliteren regionale en lokale aanpak vanuit het rijk.
4. Een financieringsvorm die dienstbaar is aan de inzet op preventiebeleid en de regionale samenwerking; geoormerkte en duurzame financiering van de samenwerkingsstructuur en van interventies.
5. Een kennisinfrastructuur van landelijke betekenis en regionale relevantie.
6. Verminderen van gezondheidsachterstanden met een brede aanpak over domeinen heen.
7. Meer aandacht voor gezondheidsbevordering en preventie door zorgprofessionals.

Een mooie en stevige constatering is dat ‘ondanks de wettelijke plicht tot het uitwerken van de landelijke gezondheidsdoelen dit onvoldoende tot maatregelen leidt’. Aangegeven wordt vanuit de Staatssecretaris dat na alle gesprekken over preventie en de eerste ervaringen met het Nationaal Preventieakkoord er sprake is van te veel vrijblijvendheid. Daarom zullen taken en verantwoordelijkheden wettelijk beter verankerd moeten worden, willen we echt meters gaan maken – zo wordt er gesteld.

Sinds 2016 stimuleert het ministerie van VWS dat gemeenten en zorgverzekeraars samenwerken om preventie voor risicogroepen te organiseren, zoals kwetsbare ouderen, mensen met overgewicht of met psychische problemen. Een evaluatie door het RIVM in 2020 – als bijlage te vinden bij de brief Voortgang Preventie in het Zorgstelsel – laat zien dat steeds meer organisaties in samenwerkingsverbanden werken aan preventie: van 95 in 2019 naar 114 in 2020. Net als in 2019 biedt ongeveer driekwart van de samenwerkingsverbanden een of meerdere interventies aan, zoals de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI). Ook buiten deze verbanden om zijn gemeenten en zorgverzekeraars steeds meer gaan samenwerken, omdat ze elkaar beter weten te vinden.

Tevens werd al eerder dit jaar een Kamerbrief rondom programma Gezonde groene leefomgeving verstuurd waarin werd aangegeven dat ministeries willen dat vraagstukken rondom leefomgeving en gezondheid vanuit een breed perspectief worden aangepakt, waarbij de verschillende domeinen worden overstegen. Vanuit Alles is Gezondheid pakken we dit al een aantal jaren op door o.a. informatie over natuur en gezondheid te ontsluiten via de infographic Groen voor Gezond Beleid. Ook de materialen die we hebben ontwikkeld waarmee huisartsen hun patiënten naar de natuur verwijzen draagt enorm bij, onlangs ook gepubliceerd voor kwetsbare groepen. Daarnaast tekenden 20 organisaties onze pledge voor krachtenbundeling en de waarde van natuur en gezondheid uit te dragen.

In het gedachtengoed van Piëzo en dat van Positieve Gezondheid zitten veel raakvlakken. Beiden zijn gericht op het vergroten van veerkracht en eigen regie van mensen. Waar je via het spinnenweb van Positieve Gezondheid ziet wat er in iemands leven speelt en wat zijn of haar veranderwens is, biedt de PiëzoMethodiek handelingsperspectief via ontwikkelgerichte stappen en verbindingen tussen mens en talent. Op papier een versterkende combinatie. Via een onderzoekspilot die januari 2021 is gestart in de wijk Buytenwegh wordt deze combinatie onderzocht. Alles is Gezondheid en iPH hebben deze pilot gezamenlijk ondersteund. iPH als expert op positieve gezondheid en Alles is gezondheid vanuit de ervaring en expertise met het opbouwen van netwerken. Alles is Gezondheid sprak met sociaal cultureel werker Milou van Loenen en onderzoeker Deborah van Belle over de eerste onderzoeksresultaten.

Hoe is het onderzoek opgezet?
Deborah: ‘De pilot is tweeledig. Een deel over hoe we het concept Positieve Gezondheid implementeren binnen stichting Piëzo zelf, hoe gaan onze sociaal cultureel werkers om met Positieve Gezondheid, hoe koppelen we het handelingsperspectief van de PiëzoMethodiek aan het spinnenweb van Positieve Gezondheid en wat is het effect daarvan? En het tweede deel is gericht op het uitwerken van de handelingsperspectieven in samenwerking met andere professionals en vrijwilligers in de wijk Buytenwegh. Ondertussen verrichten we verklarend onderzoek, waarbij we signaleren wat er in het kader van het implementatievraagstuk gebeurt en gelijk oplossingen zoeken om het spinnenweb zo goed mogelijk aan te laten sluiten op onze methodiek.’

Op welke manier sluit het spinnenweb aan bij de PiëzoMethodiek?
Milou: ‘Wat prettig is en goed werkt, is dat we via het spinnenweb een duidelijk, visueel beeld kunnen geven. Voorheen keken we al naar de vraag die achter een hulpvraag ligt, maar het spinnenweb geeft onze deelnemers echt meer inzicht in hoe zij hun eigen gezondheid ervaren en waaraan zij zelf willen werken.’

Deborah: ’Voor de sociaal werker is het Positieve Gezondheid- spinnenweb een gesprekstool en voor de deelnemer is het een bewustwordingstool.’
Milou: ‘Daarmee sluit het spinnenweb heel goed aan, want vanuit Piëzo willen wij graag de regie bij die inwoner zelf leggen, zodat diegene zelf gemotiveerd is en in staat om in stappen verder te komen.’
Deborah: ‘De PiëzoMethodiek richt zich op ontwikkelingsperspectief, talent en relevante verbindingen om tot actie te komen. Op het moment dat je de veranderwens van een deelnemer kent en weet wat de talenten zijn van die persoon, biedt de methodiek een handelingsperspectief. Dat is de gouden sleutel.’

Hebben jullie voorbeelden van die tussentijdse signaleringen en oplossingen?
Milou: ‘Ik werk als sociaal cultureel werker in één van de locaties van stichting Piëzo in Zoetermeer in de wijk Buytenwegh. Bij de meeste mensen kunnen we gelijk de vragenlijst van Positieve Gezondheid afnemen, maar bij sommige kwetsbare mensen is dat niet zo. Zij leven vaak onder continue stress, waardoor zij eigenlijk niet meteen in staat zijn de vragenlijst in te vullen. Het voelde niet goed. Je moet aanvoelen of het wel of niet de eerste keer kan.’

Deborah: ‘Literatuuronderzoek bevestigt dit: op het moment dat iemand veel stress ervaart dan is diegene niet meer in staat te analyseren en te reflecteren op eigen handelen. Dan is diegene alleen maar bezig met overleven en de basale dingen van het leven. De belangrijkste vraag vanuit de deelnemer gezien is dan: ben je mijn vriend of mijn vijand? Het komt op dat moment aan op vertrouwen in degene met wie het gesprek plaatsvindt. De kwaliteit van de sociaal cultureel werker is hier heel erg belangrijk.’

Milou: ‘Er kwam via het samenwerkingsverband dat we hebben met partijen uit het welzijn en zorgveld bijvoorbeeld een mevrouw bij ons binnen van wie de tuin geheel was overwoekerd. Dat leverde flinke stress op en haar inmiddels klagende buren maakten dat alleen maar erger. Als we hadden gezegd, ‘je komt op een wachtlijst’ of ‘helaas dat doen wij niet’, dan stapelen problemen zich verder op. Dus ik heb haar uitgenodigd voor een kopje koffie, haar verhaal gehoord en een tuinploeg ingezet. Zij heeft zelf ook geholpen en zo hebben we samen de eerste stress bij haar weg kunnen halen. Daarna kwam ze op een heel andere manier binnen. Ze voelde zich gehoord. Op dat moment konden we via het spinnenweb breder bekijken wat er echt speelde en kon ze zelf aan de slag met haar veranderwens. Zo krijgt ze beter vat op relaties, haar financiële situatie en zelfstandigheid.’

‘Piëzo is laagdrempelig, iedereen kan binnenlopen en iedereen wordt op elk moment gezien en gehoord, dat is onze kracht. We werken mensgericht. We hebben gezien dat je als je vertrouwen hebt opgebouwd en een stukje stress hebt kunnen wegnemen, dat er dan ruimte ontstaat. We hebben ondervonden dat we met mensen van hun hulpvraag via het spinnenweb in 4 à 5 gesprekken tot hun veranderwens komen. In het begin zetten we in op het maandelijks afnemen van het spinnenwebgesprek, maar dat blijkt lang niet voor iedereen prettig. Het is echt maatwerk als het gaat om de timing en de frequentie van afname.’

Deborah: ‘We hebben ook de communicatie met andere zorg- en welzijnsverleners beter afgestemd zodat een inwoner zich echt gehoord voelt en niet overal hetzelfde verhaal hoeft te doen.’

Jullie hebben het over een alliantie cq samenwerkingsverband. Kan iemand daar iets meer over vertellen?
Milou: ‘Via een aanbesteding hebben negen organisaties uit zorg en welzijn een opdracht aangenomen in de gemeente Zoetermeer om ervoor te zorgen dat inwoners in alle wijken betere zorg ontvangen dat in het hart van elke Zoetermeerse wijk ondersteuning altijd dichtbij is. We werken nu samen in zes inlooplocaties.’ Meer informatie vind je via inzet-indewijk.nl.

Hoe gaan jullie nu verder?
Deborah: ‘de pilot bevindt zich nu in de afrondende fase. In het samenwerkingsverband InZet, waarin we sinds 1 mei samenwerken, wordt ook gewerkt met Positieve Gezondheid, waardoor Positieve Gezondheid Zoetermeer-breed wordt toegepast. Daarin nemen we onze ervaringen uit deze pilot in de wijk Buytenwegh mee. Daarnaast zijn we, samen met zorg- en welzijnpartners bezig met het ontwikkelen van kennisbijeenkomsten Positieve Gezondheid voor inwoners van de wijk. Hierin wordt elke week een andere dimensie van het spinnenweb uitgelicht, zodat we in de toekomst Positieve Gezondheid meer preventief kunnen inzetten.

Meer weten?

Wil je meer weten over de combinatie van het concept Positieve Gezondheid en de Piëzo-Methodiek? Neem contact op met: Milou van Loenen, tel: 06 11715238, milou@stichtingpiezo.nl

Ter ere van afscheid Erik Gerritsen als Secretaris-Generaal van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Tijdens de afscheidstour van Erik Gerritsen kwamen in het webinar ‘Samen voor de gezondheid van Nederland’ honderden mensen uit de praktijk samen om hem digitaal uit te zwaaien. Voor afscheid nemende Secretaris-Generaal een passende dag om de  PinkSocks  aan te trekken, symbool voor het ontketenen van positieve energie en weggeven zonder iets terug te verwachten. Na zes jaar bij het Ministerie van VWS waarin hij altijd veel in het land aanwezig was als vurig pleitbezorger van innovatie voor gezondheid en zorg,  gaat hij naar een volgende rol. Vanuit zijn drive om verschil te willen maken voor mensen in kwetsbare situaties gaat hij binnenkort aan de slag als directievoorzitter van woningcorporatie Ymere.

Terugblik en lessons learned

In het webinar, met Karen van Ruiten als moderator, blikt Erik Gerritsen terug op zijn jaren VWS samen met collega’s en relaties, en deelde hij zijn lessen voor de toekomst in de zorg. Zoals in Jesse Frederik’s boek over de toeslagenaffaire ‘Zo hadden we het niet bedoeld’ duidelijk wordt: er is systeemtherapie nodig. Hij deelde zijn wijsheden: je gaat uit van goede intenties van iedereen, formuleert een gemeenschappelijk doel en kijkt naar welk gedrag wel werkt. Dit vergt wel een vorm van ego-loosheid. De succesformule was dus: “mensen doen wat ze je zien doen, door verantwoordelijkheid te nemen vanuit VWS en dingen zelf te doen inspireer je anderen. Er wordt doorgebouwd met het ontketenen van positieve energie, elkaar complimenten geven en ons aan successen van anderen verbinden.”

Whole system in the room

Eén van Erik Gerritsen zijn adviezen: “zorg dat ‘the whole system in the room’ is om de zorg verder te digitaliseren, in een regionale leefomgeving: die beweging kunnen we versnellen als zorgbestuurders, zorgverzekeraars, gemeenten, zorgprofessionals en patiënten niet alleen samen vergaderen, maar elkaar ook ontmoeten in een lerende omgeving. Dit sluit perfect aan bij de diverse netwerken en allianties en #hoedan lessen vanuit allianties van het netwerk van Alles is Gezondheid. “Het kan alleen samen, daar ontstaat de energie.” De Health Innovation School is een mooi voorbeeld van ecosystemen door heel het land, dat krijgt binnenkort ook een vervolg in de Health Transformation School.

Mensgericht en ‘patient included’ werken

Patiënten, bewoners, mantelzorgers, ervaringsdeskundigen, de mensen waar we het voor doen vanaf het allereerste moment betrekken bij het maken van beleid en het verbeteren van de praktijk; ‘patient included’ werken. Vanzelfsprekend, zou je denken, om te weten te komen hoe hun dagelijks leven met beperkingen eruitziet, wat zij nodig hebben en waar zij behoefte aan hebben. Daar zijn enorme stappen in gemaakt en is hard nodig.

Alle actieprogramma’s voor de zorg brengen dermate veel drukte voor bestuurders teweeg dat het innovatie in de weg kan staan, stelde Gerritsen onlangs ook al in de podcast Voorzorg. Omgekeerd daagde hij zorgbestuurders uit te investeren in het lerend vermogen van regio’s, waar bijvoorbeeld Alles is Gezondheid op verschillende manieren op inzet.

Geen woorden maar daden

Anne-Miek Vroom zet zich als CEO van Ikone in voor patiënten-participatie en kent de kracht van Erik ook. Erik heeft laten zien hoe menselijkheid en empathie kunnen bijdragen aan het verbeteren van zorg en welzijn. Zijn laatste advies: “Mensen doen wat ze je zien doen, laten we daar, niet alleen VWS, gezamenlijk het voortouw in nemen. Het is niet nodig te wachten op een nieuw kabinet. Er is vaak geen top-down bemoeienis van de politiek nodig.” De lovende reacties en digitale applaus lieten zich ook zien in een gedicht van Merel Morre voor Erik.

Soms loop je tegen initiatieven aan die laten zien dat het wél kan. Die een antwoord hebben op de #hoedan van een complex maatschappelijk vraagstuk. Zo’n initiatief is IamNL van Ineke Hurkmans. IamNL heeft een passend antwoord gevonden op hoe je mensen met aandacht kunt integreren in de maatschappij. Niet door voor hen te denken en doen, maar door een magneet te vormen voor eigen initiatief.

We weten dat zingeving en erbij horen voorwaarden zijn om je gezond te voelen (positieve gezondheid). We weten ook dat er een schrijnende  kansongelijkheid is met betrekking tot zingeving en erbij horen.  IamNL pakt dat bij de kern op en draagt daarmee bij aan een gezonder Nederland voor iedereen.

Meer dan 75% van de statushouders in Nederland heeft geen duurzaam werk, met alle nadelige maatschappelijke en gezondheids-gevolgen van dien. Daarom startte Ineke Hurkmans IamNL op. Het is een startup om vluchtelingen met een verblijfsvergunning effectief te helpen met inburgeren en werk vinden. Joost Boerenkamp, Adviseur Regio’s en samenwerking bij Alles is Gezondheid en Institute for Positive Health (iPH), sprak haar over het belang van dit bijzondere initiatief.

Wat is IamNL voor initiatief?
‘IamNL is een startup voor statushouders; vluchtelingen met een verblijfsvergunning. Het initiatief is één van de projecten van Jump Movement, welke als filosofie heeft dat als iemand positief waarderende aandacht krijgt, er ontspanning ontstaat en iemand vanzelfsprekend in beweging komt. Daarnaast gelooft zij dat alles wat gebeurt, ergens een bedoeling heeft en dat iedereen een eigen antwoord heeft. Als het veilig genoeg is, komt dat antwoord ook vanzelf.

Motivatie werkt het duurzaamst van binnen naar buiten. Ook voor statushouders. In de participatiewet in Nederland mag veel niet, soms zelfs met boetes tot gevolg bij het niet volgen van de regels. Dit werkt verlammend en demotiverend. IamNL ziet iedereen als kampioen. Iemand komt uit het land van herkomst om te overleven, dat is de juiste motivatie en energie. IamNL zegt: ”dit bedrijf is van jullie, doe en vraag alles wat nodig is om naar je volgende baan te komen”. IamNL is een project dat statushouders de ruimte biedt om eigen antwoorden te vinden in de reis naar ‘ik doe mee in Nederland’, inburgeren en werken.

Waarom is IamNL zo belangrijk?
In land van herkomst hadden deze mensen een leven en waren ze iemand, hier zijn ze plots niemand meer. Hoezo gaan wij ervan uit dat deze mensen moeten wachten en niets kunnen? Het plezier zit er in om dingen te doen die nog niet gedaan zijn of nog niet bestaan.

Naar Nederland toe: stel dat wij moesten vluchten en als dus de rollen waren omgedraaid. Dan is het fijn als daar iemand is die zegt: “Wil je iets doen, kom maar, en ik ben er voor je als je een vraag hebt.” Niet vanuit een afhankelijke positie, maar vanuit gezien worden.

Op welke maatschappelijke vraag creëren jullie een antwoord?
Een statushouder ontvangt gemiddeld 8 tot 10 jaar een uitkering. In die periode is hij of zij geen deelnemer op onze maatschappelijke ladder. Dat is voelbaar voor mensen, gezinnen, voor hun gezondheid en welzijn. Dan doe je niet mee in Nederland, ga je bergafwaarts en zit je op of onder de armoedegrens. Een gezin onderhouden met 1100,- euro per maand is zwaar, vaak bouwen ze schulden op.

IamNL luistert naar ideeën van mensen om ze uit die uitkering te helpen. Wat wil je, wat kun je doen, wat is je volgende stap. Vanuit de systeemwereld lukt veel, maar duurt het veel langer. De caseload is groot, dus de ruimte voor aandacht is bijna niet te geven. Vanuit een vrijere vorm als IamNL is eigenlijk alles mogelijk.

Wat is wezenlijk anders aan IamNL t.o.v. vergelijkbare initiatieven en wat maakt het tot een succes?
De kern is aandacht. Als mensen gezien, gehoord en erkend worden dan gaan ze ontspannen, zich veilig voelen en komen ze in beweging. Dat is de basis voor IamNL. Zie je iemand twee keer per week een uur in een workshop of aan een loket, dan maak je zoveel minder verbinding. Onvoorwaardelijk beschikbaar zijn in een fysieke ruimte, waar iemand helemaal mag zijn wie hij of zij is. Dat is uniek.

Onderling reflecteren op wat je op een dag ziet en daarop verder bouwen. IamNL hanteert het uitgangspunt vanuit de Jump Movement filosofie ‘Niet Doen management’. Dat betekent zoveel als: overal waar iemand niet om vraagt: niet doen. IamNL is niet oordelend; feitelijk zijn alle ideeën die iemand zelf oppert, interessant.

Welke impact heeft IamNL gehad op de brede gezondheidservaring van de deelnemers?
Op mentaal gebied: het zien van de lichtjes in de ogen, het stralen van binnen naar buiten, mensen die glimlachen en initiatief nemen, groei in zelfvertrouwen. IamNL gaat niet mee in drama maar kijkt vooruit: “wat vind je er zelf van? En nu?” Concreet realiseerde IamNL 924 maanden besparing uit de PW-uitkering. En kon 82% van de deelnemers hun inburgeringsexamen behalen.

Hoe hebben jullie afstemmingen met de klantmanagers van de gemeente en hulpverleners vanuit zorg/welzijn ervaren?
Een uitkering is een wettelijke voorziening gebonden aan regels en handhaving. We praten met klantmanagers en docenten van opleidingen. Daar zijn veel spanningsvelden ervaren; een vrije ruimte versus het systeem. Ook daar hebben we gezien, gehoord worden en erkenning als uitgangspunt. Door de professionals de juiste vragen te stellen concludeerden ze zelf de betreffende persoon niet te helpen; het creëren van vrije ruimte ontbreekt. Van daaruit spraken we bijvoorbeeld binnen de lessen voor Nederlandse taal, dat kleine groepen hanteren beter werkt, zoveel mogelijk dezelfde niveaus bij elkaar te zetten zodat mensen meer ruimte kregen om te spreken en te oefenen. Het plaatsen van het concept IamNL verloopt nooit zonder conflict maar belangrijk is om er samen uit te komen: we zijn voor de mensen met iets belangrijks bezig. Zo kan het conflict weer ontspannen.

Hoe wil je dit concept verduurzamen?
Niet in het systeem gaan zitten maar supporten van buiten. Ideaal gezien zouden we willen zeggen: “IamNL is effectief, we dragen het over aan de stad zodat het in allerlei gemeenten kan worden uitgevoerd met de vraag: wat is het jullie waard zodat het duurzaam kan worden per gemeente.” De vraag is eerder ‘hoe kunnen we jullie helpen (gemeente, participatiebedrijven, werkbedrijven) het zelf te doen?’

Bij IamNL gaat het over statushouders maar het kan gaan om iedereen met een afstand tot de arbeidsmarkt. 50-plus werkzoekenden willen ook gezien, gehoord en erkend worden. IamNL heeft nu ook een project om te verduurzamen: niet tegen het systeem maar samen met het systeem. Binnen het label social impact van Jump Movement, worden nu projecten uitgevoerd met 50+ werkzoekers, arbeidsbeperkten en millitairen. We zien dat op dit vlak veel ruimte en behoefte is.

Wat is je oproep aan Nederland?
Naar beleidsmakers en wethouders in elke gemeente van Nederland; neem contact op zodat we samen kunnen kijken naar mogelijkheden, hoe kunnen we je helpen om het zelf te doen? Als gespreksonderwerp: “Wil je 8-10 jaar werkloosheid onder statushouders blijven goedkeuren in je gemeente?”

Op de site http://iamnl.nu/ is meer informatie te vinden over de aanpak en de organisatie. En op de site www.jumpmovement.com is een overzicht van alle projecten, zowel in het kader van social impact, als bij persoonlijk leiderschap of organisatieontwikkeling.

Joost Boerenkamp houdt zich bezig met veranderkunde, netwerksamenwerking, coaching en advies. Meer over Joost.