Een van de belangrijkste dingen in mijn leven is mijn gezondheid. Voel ik me een beetje fit en energiek? Ben ik vrolijk? Kan ik genieten van mijn leven? Heb ik zin om ’s morgens uit m’n bed te komen? Doe ik werk dat bij me past? Heb ik genoeg mensen in mijn omgeving met wie ik leuke dingen kan doen of die, bij tegenslag, me kunnen helpen?

Ik ben fan van het gedachtengoed van Positieve Gezondheid, fan van deze brede blik op gezondheid, een blik die verder rijkt dan niet-ziek zijn. Ik ben fan omdat het over mensen gaat, het is persoonlijk, het gaat over mezelf. En ik zit zelf achter het stuur.

De vragenlijst van Positieve Gezondheid werkt als een spiegel voor mij. Het dwingt me mezelf af te vragen: hoe gaat het écht met me? Hoe ervaar ik mijn leven, hoe ervaar ik mijn gezondheid? En zou ik iets willen veranderen? En als ik dat wil, hoe doe ik dat dan? Welke keuzes heb ik en kan ik het zelf of kan ik er hulp bij krijgen? Hoe maak ik een keuze die gezond is voor me, een keuze waarvoor ik beloond word en die me stimuleert om gezond te blijven of gezonder te worden?

In essentie is dit waar voor mij de PLUK aanpak over gaat. PLUK als een persoonlijke gids, gebaseerd op Positieve Gezondheid, die mij helpt de gezonde keuze te maken, voor een gezonder en fijner leven. En hoe je dat vervolgens doet is voor iedereen verschillend. Dat hangt af van je eigen vraag, dat hangt af waar jij zelf behoefte aan hebt.

Met PLUK combineren we de digitale wereld en de leefwereld. En we willen toe naar een wereld waarin het heel gewoon is dat je beloond wordt voor gezonde keuzes in plaats van alleen maar te betalen voor ziekte en zorg.

Het goede nieuws? Er is al heel veel. Er zijn al flink wat stappen gezet.

Ik kan mijn vragenlijst en spinnenweb van Positieve Gezondheid invullen in mijn Persoonlijke Gezondheidsomgeving, mijn PGO. En wil je liever geen online versie, dan is er ook gewoon een papieren vragenlijst beschikbaar. De gegevens die ik opsla of opschrijf, die blijven altijd van mij. Alleen als ik zelf toestemming geef, kan deze informatie worden gedeeld met anderen of voor onderzoek worden gebruikt.

Heel veel mensen en organisaties werken al met Positieve Gezondheid: huisartsen, wijkteams, welzijnsorganisaties, fysiotherapeuten, leefstijlcoaches, scholen, gemeenten en GGD’en die het andere gesprek voeren met mensen. Die eerst vragen hoe het met iemand gaat en niet gelijk in de oplossing schieten. Ook over het belonen van gezondheid zijn inmiddels volop voorbeelden, spaar en speel jezelf gezond, binnen een organisatie of binnen een wijk. Met bijvoorbeeld healthcoins of fitcoins.

En tot slot het monitoren in een overzichtelijk dashboard. Mijn eigen voortgang van mijn ervaren gezondheid kan ik teruglezen in mijn Persoonlijke Gezondheidsomgeving. Dit is ook mogelijk voor organisaties, wijken en regio’s. Zodat we inzicht hebben in de vraag van mensen en daarop kunnen sturen in plaats van vanuit het aanbod dat er is.

Is PLUK, de gids naar gezondheid er dan al? Weet ik al wat ik in mijn eigen buurt kan doen als ik me bijvoorbeeld wil aansluiten bij een wandelclub of vrijwilligerswerk zou willen doen? Deels is het antwoord er al, want ik kan inderdaad vrij makkelijk een wandelclub of vrijwilligerswerk zoeken in mijn eigen buurt. Maar word ik beloond en gestimuleerd om deze keuzes te maken? Kan ik bijvoorbeeld sparen voor gezonde producten en diensten? Daarop is het antwoord nog nee. Wel zijn er al heel wat puzzelstukjes gelegd. Deze andere, vernieuwde kijk op gezondheid heeft nog tijd nodig. Maar gelukkig is er al wel een concreet voorbeeld.

Op Campus Zonnestraal in Hilversum wordt de gids voor gezondheid in de praktijk gebracht. Daar wordt de theorie praktijk. Inwoners kunnen gebruik maken van de Gezonde Huiskamer voor een gesprek. Ze kunnen terecht voor aansprekende challenges, gezonde producten sparen en kopen en dit alles is digitaal overzichtelijk gemaakt. Campus Zonnestraal als plek waar je even stil kunt staan bij je eigen gezondheid in een prachtige omgeving. Een plek om je gezond te voelen.

Onze droom? Heel veel plekken waar de gids voor gezondheid gaat landen.
Doe je mee?

Alles is Gezondheid en iPH werken samen met HANNN (Healthy Ageing Network North Netherlands), aan deze droom, aan PLUK. Met een aantal Friese partijen (o.a de Friese Preventie aanpak, zorgverzekeraar De Friesland en ROS Friesland) werken we aan de gids voor gezondheid binnen IZA. Daarnaast werken we samen met trusted partners rond het digitaal beschikbaar maken van de gids. Partners bij Campus Zonnestraal zijn onder meer Stichting Digitale Dorpspleinen, Wijkconnect, Kok en Partners en JOHAN.nl.

De voordelen van buiten werken zijn duidelijk: het bevordert fysieke gezondheid, vermindert stress, verhoogt de productiviteit, creativiteit, sociale gezondheid, het werkplezier en draagt bij aan de bredere definitie van positieve gezondheid, waarbij welzijn wordt versterkt door zingeving, veerkracht en het vermogen om met uitdagingen om te gaan. Ondanks deze voordelen blijft buiten werken voor veel werknemers een uitzondering in plaats van de norm. En dat terwijl Nederland zich Europees kampioen zitten ‘mag’ noemen, met ernstige gevolgen voor onze gezondheid zoals hart- en vaatziekten en zelfs vervroegd overlijden (TNO, feb 2024).

Met de stijgende burn-out cijfers in de afgelopen jaren is werk gerelateerde psychische vermoeidheid een groeiend probleem in Nederland. De krappe arbeidsmarkt vraagt ook om een gezondere werkcultuur. Bedrijven concurreren meer om talent aan te trekken en te behouden. Werknemers kiezen in de schaarse markt ook vaker voor bedrijven die aandacht hebben voor hun welzijn. Laat buiten werken nu een van de meest effectieve en makkelijk te implementeren maatregelen zijn. Maar wat is er voor nodig om buiten werken te integreren in de werkdag en te bewegen naar een blijvende gedragsverandering?

Voorbeeldfunctie van leidinggevenden: neem je team mee naar buiten

Nieuw leiderschap, of, geef het een naam, modern of transformationeel leiderschap, legt de nadruk op flexibiliteit, vertrouwen en het welzijn van werknemers. Leidinggevenden die deze stijl uitdragen, moedigen medewerkers aan om autonoom en innovatief te werken, wat buiten werken zeker kan bevorderen. Het is belangrijk hierin zelf het goede voorbeeld te geven door bijvoorbeeld vergaderingen buiten te houden, zelf regelmatig buiten te werken door bijvoorbeeld wandelmeetings (walking meetings/weetings) te plannen. Maak als leidinggevende het verschil en neem je team mee naar buiten, geef het goede voorbeeld als ambassadeur van buiten werken en stimuleer collega’s het werk mee naar buiten te nemen

Het is ook essentieel om als leidinggevende een cultuur van vertrouwen en verantwoordelijkheid te creëren. Zodat werknemers de vrijheid krijgen om hun eigen werkplek te kiezen. Door openlijk te communiceren over de voordelen van buiten werken en successen te delen, kunnen leidinggevenden een positieve houding ten opzichte van buiten werken bevorderen. En daarmee neemt het mogelijke pauzegevoel bij medewerkers af.

Outdoor Office Day: een groeiende beweging

Dit jaar zag Outdoor Office Day, een internationaal event om werken in de natuur te bevorderen dat wereldwijd op verschillende locaties plaatsvindt, een recordaantal deelnemers op 13 juni 2024. Ook in Den Haag. Het evenement op Outdoor Office Day in Den Haag bestond uit een proeverij van verschillende werkmethodes aangevuld met wandelworkshops, ‘weeting’- en inspiratieroutes. Dat werd aangevuld met verschillende coaching sessies. Kortom, een groot scala aan activiteiten. Werkgevers en werknemers kwamen van heinde en verre om zich te laten inspireren door de activiteiten én werk te maken van het integreren van buiten werken in hun dagelijkse routine.

Het evenement werd ondersteund door samenwerkingspartners uit verschillende disciplines; van Staatsbosbeheer, VNO-NCW, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Grenzeloos Samenwerken en Alles is Gezondheid tot aan de Beweegalliantie en vele anderen. De populariteit van dit evenement en de groeiende hoeveelheid samenwerkingspartners laat zien dat er een toenemende interesse is in buiten werken. Iris Visser, projectleider Outdoor office Day Den Haag: “Buiten werken spreekt tegenwoordig meer mensen aan dan alleen de personen met extra aandacht voor vitaliteit of productievere overlegvormen. Ook organisaties die werken aan grote opgaven zien het belang van werken in de openbare ruimte, omdat de grotere opgaven zich daar afspelen en niet of nauwelijks merkbaar zijn vanuit je kantoor.”

Structurele verandering voor blijvende integratie binnen bedrijfscultuur nodig

Hoewel evenementen als Outdoor Office Day belangrijk zijn om bewustwording te creëren en initiatieven te starten, zou het uiteindelijke doel moeten zijn om ze overbodig te maken. Dit kan bereikt worden door structurele veranderingen binnen organisaties door te voeren. Ioana Biris, oprichter van de internationale Outdoor Office Day, ging in gesprek met 100 believers: “Een open interne cultuur en de ervaren vrijheid om tijdens de werkdag de natuur in de buurt op te zoeken zijn belangrijke factoren om het werk naar buiten mee te nemen.”

Ioana Biris: “We vroegen ruim 100 mensen die hun werk weleens mee naar buitennemen – alleen of samen met een collega, lopend in de natuur of zittend al schrijvend of aan het lezen – om aan te geven wat hen kan helpen om dit vaker te doen. Ruim de helft noemt een open werkcultuur en het hebben van leidinggevenden en/of collega’s die hiervoor open staan. Ruim de helft noemt ook de behoefte aan groene en rustige ruimtes in de buurt van het kantoor.”

Video: Peter van Embden, Grenzeloos Samenwerken

Verschillende werknemers die op 13 juni deelnamen aan Outdoor Office Day zijn geïnterviewd over wat zij denken dat er nodig is om echt een cultuuromslag te maken. De ideeën zijn onderstaand gebundeld:

• Infrastructuur en faciliteiten: investeer als bedrijf in buitenfaciliteiten zoals een picknicktafel als ontmoetingsplek voor groepen groter dan 8 personen. Hang kaarten van de omgeving en weetingroutes nabij het kantoor op, ze nodigen uit om naar buiten te gaan. Ontwikkel of deel bestaande wandelroutes proactief onder medewerkers en hang ze op op een prominente plek zoals in de centrale hal of bij de receptie.
• Beleid en procedures: formele beleidsmaatregelen die buiten werken en bewegen aanmoedigen en faciliteren zijn cruciaal. Dit kan variëren van flexibele werkuren tot specifieke buitenwerkdagen. Buiten werken kan zo onderdeel worden van de bedrijfscultuur.
• Opleiding en bewustwording: trainingen en workshops kunnen medewerkers en leidinggevenden bewust maken van de voordelen en praktische aspecten van buiten werken.
• Tools en techniek: de groeiende erkenning van de impact van digitale overbelasting op de gezondheid en productiviteit van werknemers stimuleert om buiten zo min mogelijk digitale telefoons of laptops te gebruiken.
• Gezondheidsinitiatieven: integreer buiten werken in bredere vitaliteitsprogramma’s gericht op het verbeteren van de fysieke en mentale gezondheid van werknemers. Werk samen met organisaties zoals Alles is Gezondheid, de Beweegalliantie of Digitaal in Balans om effectieve strategieën te ontwikkelen en de implementatie van buiten werken te ondersteunen.
• Communicatie: deel succesverhalen- en initiatieven via intranet en de nieuwsbrief.

Voorbeelden van succesvolle integratie

Verschillende organisaties lopen voorop in het integreren van buiten werken en dienen als voorbeeld voor anderen:

• Unilever: Met hun “agile working” beleid biedt Unilever werknemers de flexibiliteit om te werken waar ze willen, inclusief buitenlocaties. Dit beleid heeft geleid tot hogere tevredenheid en productiviteit onder medewerkers.
• Arcadis & Alles is Gezondheid: doen mee aan initiatieven zoals de Wandel-tijdens-je-werkdag en Outdoor Office Day. Arcadis promoot in Amersfoort wandelmeetings, bijvoorbeeld met weeting-routekaartjes bij de receptie. Alles is Gezondheid organiseert vergaderingen m.b.v. de Buitenkantoortas en promoot weetings via workshops o.a. bij stichting CAOP.
• Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties/ Grenzeloos Samenwerken experimenteert met opgavehuis De Plint om te kijken welk effect ruimte heeft om op een andere manier te werken aan opgaven. Iedereen is welkom, er zijn geen toegangspoortjes.
  In de Plint vind je een meubel van Buiten Gewoon Werken, waarmee het buiten werken letterlijk en figuurlijk op de kaart wordt gezet. Met kaarten van het groen, de picknickbanken en de weetingroutes in de buurt. En met informatie over de verschillende manieren waarop je buiten kunt werken en tools die daarbij kunnen helpen.
• VNO-NCW: hecht waarde aan gezondheid en productiviteit. Dit passen zij ook zelf toe met het Creative lab, een vergaderzaal die in het teken staat van buitenwerken. De zaal heeft verschillende buitenbureaus die de gebruikers mee naar buiten kunnen nemen, er zijn verschillende materialen en kaarten te vinden en zelfs het behang op de muur toont het Haagse Bos. Handig om te weten: op de buitenbureaus vind je een ingegraveerde plattegrond van 4 weetingroutes in de buurt.
• Rijksvastgoedbedrijf: maakte routekaartjes met weetingroutes vanuit alle RVB-vestigingen. Integreerde lopen en weeting in de RVB-dag. Werkt aan een groot formaat kaart voor op de vierde verdieping van het kantoor. Zodat iedereen die daar langsloopt er dagelijks aan wordt herinnerd dat er weetingroutes in de omgeving vanaf het kantoor starten.

Geïntegreerde aanpak

Om buiten werken tot een blijvende gedragsverandering te maken, is een geïntegreerde aanpak nodig waarbij leidinggevenden een cruciale rol spelen. Door hen als rolmodellen te laten optreden, een ondersteunende infrastructuur te creëren en duidelijke beleidsmaatregelen in te voeren, kunnen organisaties een cultuur creëren waarin buiten werken de norm wordt en de voordelen van buiten werken maximaal benutten wat leidt tot gezondere, gelukkigere en productievere werknemers.

Meer weten over buiten werken?
Site Werken in Beweging
Site Outdoor Office Day
Neem contact op met Ornella van der Ende via ornella.van.der.ende@allesisgezondheid.nl.

Wat is er nodig om te transformeren naar een groene en gezonde leefomgeving? We vroegen Caroline Porsius, Programmamanager Groene Metropool bij Staatsbosbeheer, wat ervoor nodig is om verandering duurzaam door te voeren.

Waarom is transformatie volgens jou nodig?
‘De noodzaak voor Transformatie, al is het een breed begrip, zien we overal om ons heen. En dan beperk ik me even tot de grenzen van ons eigen land in deze beschouwing, maar we zijn als delta natuurlijk onderdeel van een veel groter systeem. We zitten in de grootste verbouwing van Nederland in jaren. Er gebeurt zo veel qua inrichting van ons land én er komen nog de nodige uitdagingen op ons af. Ook op het gebied van gezondheid en veiligheid en aanpassingsvermogen op een veranderend klimaat. Nu we zowel in het landelijke gebied als in het stedelijk gebied een grote ruimtelijke puzzels te leggen hebben, is het ook een mooie kans om niet alleen ruimtelijk te ordenen, maar veel meer ruimtelijk te transformeren naar een verbonden natuur en mens inclusief ontwerp. met gezonde groene verbindingen voor mens, natuur en dier.’

Wat zijn op dit moment struikelblokken om gezondheid een onderdeel te laten zijn van de transformatie?
‘Waar het op spaak loopt heeft altijd wel met financiën en het systeem te maken en het snijvlak met de wil voor preventie. Ik kan me voorstellen dat preventie soms zelfs wordt tegengewerkt. Omdat het financiële zorgsysteem nu zo in elkaar zit dat je bepaalde zorg moet afnemen, anders klopt het financiële plaatje niet meer. Soms is het tegenstrijdig dat als je preventie goed naleeft en er daardoor minder mensen geopereerd hoeven te worden, dat dan tegelijkertijd financieel slecht nieuws is. Dat vind ik bizar. Dan laten we het systeem belangrijker zijn dan de bedoeling.
Het andere dat ik zie is een zekere “vanzelfsprekendheid” van gezondheid en ook van de aanwezigheid van gezonde vitale leefomgeving en natuur in Nederland. De aanname dat we voor behoud van gezondheid en behoud van een gezonde groene leefomgeving niets hoeven te doen of laten raakt me. Het waarderen van wat er is, is voor mij een fundament om op verder te gaan. Wees zorgvuldig met wat je hebt en trek ook middelen uit het te behouden, we willen het immers niet kwijt. Ik moet dan altijd denken aan dat prachtige nummer ‘Big yellow taxi ‘van Joni Mitchell met de tekst: “Don’t it always seem to go that you don’t know what you’ve got ’til it’s gone”.’

Welke rol speelt samenwerking op het gebied van transformaties?
‘Wat mij betreft de hoofdrol. Omdat we in zulke grote transformaties zitten, die ook nog eens complex zijn, kan je die per definitie niet alleen aangaan. Een plek waar je met verschillende domeinen samen leert over transitie, maar ook elkaar ontmoet is een prachtige vorm. De Health Transformation Community Green daagt uit en nodigt uit om te denken en te bewegen voorbij je eigen grenzen. Voor het verruimen van kennis, perspectief, je ervaring en je kijk op de uitdaging. Er wordt gekeken naar de transformatie als mens, dat vind ik een mooie vorm en ontwikkeling. Samenwerking speelt bij de Health Transformation Community Green een grote rol. Verbinding met de verschillende netwerken, ook na het traject, zijn enorm waardevol.

Wat we uiteindelijk willen is dat je niet alleen in je hoofd blijft zitten. Maar dat je echt afdaalt naar jezelf, naar jouw drijfveren en ook naar jouw twijfels of angsten en deze weet te koppelen aan wat je te doen hebt op een heel ander niveau. Dat je jezelf ziet als onderdeel van een groter geheel. Om ervoor te zorgen dat je in staat bent om het grotere geheel te beschouwen en je eigen plek daarin, zodat we in samenwerking met elkaar in staat zijn om wat er nodig is voor transitie ook in te vullen.’

Welke struikelblokken en oplossingsrichtingen ziet Staatsbosbeheer voor een groene gezonde leefomgeving?
‘Een groene gezonde leefomgeving is het fundament voor een gezond en vitaal leven en een groen en gezonde leefomgeving biedt ook plek voor werken, wonen of recreëren. We zijn in Nederland te verkokerd en te geordend. De ruimtelijke ordening zou eigenlijk meer ruimtelijke verbinding moeten worden. Daarnaast vind ik dat we meer aandacht en middelen moeten uittrekken om te behouden wat we al hebben.

Ons programma Groene Metropool streeft ernaar om de natuur tot aan elke voordeur te brengen. Dus niet alleen maar denken in groene plekken, zoals natuur en recreatiegebieden, parken, perken of tuinen, maar een aaneengesloten netwerk van groen. Waarlangs je als mens en ook als egel, of vlinder of kever kan bewegen. Natuurlijk met een bepaalde (basis) kwaliteit. Goed voor de gezondheid en vitaliteit van mens, dier en zo de hele natuur. En z’n nationaal groen blauw netwerk maken we dan door slim samen te werken.

Wat ik zie gaat voorbij eigen trends en eigen domeingrens. Stel ik beheer een natuurgebied, dat is business van bosbeheer en gaat om het beheren van het gebied. Waar ligt de grens dan, waar ligt dan de stad dichtbij en wat zijn de uitdagingen in die stad? Denken voorbij je eigen grens en sluit aan bij andere ontwikkelingen om je heen.

Om de rol van Staatsbosbeheer in de maatschappij te duiden hebben we 3 B’s geformuleerd. De B van beheer: Het beheren van de huidige natuur, recreatie en cultuurhistorische gebieden. Daarmee zorgen we ervoor dat de kwaliteit van de gebieden zo hoog mogelijk wordt:. Dit is een van onze belangrijke taken, het behouden en beschermen van wat er is. Daarnaast de B van beleven. We zijn er bij Staatsbosbeheer van overtuigd dat je als mens de verbinding met de natuur nodig hebt. Als je kinderen op jonge leeftijd de natuur laat beleven of als je mensen de gelegenheid geeft om te wandelen, te fietsen of op wat voor manier dan ook in de natuur te zijn, de natuur als waardevolle plek goed omarmd wordt. De derde B is van het benutten van de schone lucht, het gezuiverde drinkwater en ook het duurzaam gegroeide en geoogste hout. Het FSC gecertificeerde hout uit de Nederlandse bossen is de beste keuze in jouw bouwmarkt. Ook grote bouwbedrijven kiezen steeds meer voor duurzame toepassingen van hout uit de Nederlandse natuur. Als er dan ook nog meer areaal bos bijkomt betekent dit meer CO2 vastlegging en ook meer mogelijkheden om meer hout te leveren voor duurzame bouw.’

Welke veranderingen zijn er voor jou nodig om toe te werken naar de groene en gezonde leefomgeving?
‘Echt samenwerken en samen willen. Iets waar de leergang Health Transformation Community Green aan bijdraagt, door mensen uit verschillende domeinen samen te brengen. Zij vormen allen een stukje van de puzzel. Dat is wat er ontbreekt. Het domein gezondheid zit lang niet altijd aan tafel en het belang van groen en gezondheid wordt daarom niet altijd meegenomen. Ook het behoud en beheer van natuur en recreatiegebieden en voorzieningen valt vaak buiten de begroting. Het lijkt wel of er eigenaarschap ontbreekt. Is wat er nu al is aan natuur en mooie recreatiemogelijkheden te vanzelfsprekend? Misschien moeten we ze in de vorm van ‘Mede mogelijk gemaakt door ……..’ ter adoptie aanbieden aan partijen die graag investeren in het gezond en vitaal houden van onze recreatiegebieden met bankjes, paden, uitkijktorens, speeltoestellen.
Waar ik heel blij van word zijn alle geweldige initiatieven die er zijn. Particulieren die de wijk vergroenen, de straten en het schoolplein. Bedrijven die investeren in natuur en duurzaamheid. En overheden die werken aan meer natuur inclusief, in sectoren als de bouw en de landbouw en aan groenere gezondere steden. En dat is hard nodig. De natuur is immers van levensbelang!’

Hippocrates: It is more important to know what sort of person has a disease, than to know what sort of disease a person has.

In 2020 bracht het College Geneeskundige Specialismen (CGS) een visie uit over het veranderende landschap van geneeskundige specialismen. Hieruit valt op te maken dat de medische wereld dringend behoefte heeft aan zorgprofessionals die werken vanuit een bio-psychosociale blik en beschikken over coachingsvaardigheden. Een mooi initiatief op dit gebied is het MedGezel traject dat jonge dokters traint om patiënten te ondersteunen als medisch coach.

De medische wereld is een complex en hectisch systeem. Als we niets doen loopt de zorg vast. We staan voor de opgave om de zorg betaalbaar te houden en de transformatie te maken van ziekte naar gezondheid. Belangrijk onderdeel is het vergroten van de eigen verantwoordelijkheid in het maken van gezonde keuzes. Om samen het juiste pad te kiezen bij behandeling, opvolging van voorgestelde adviezen en herstel is ook een goede verbinding tussen arts en patiënt van onschatbare waarde.

De druk op medisch specialisten en zorgprofessionals is al jarenlang torenhoog en de benodigde transformatie komt daar nog eens bovenop. Er wordt veel van zorgpersoneel gevraagd. Het is cruciaal dat een professional zichzelf in deze stroom staande weet te houden en kan zorgen voor een gezonde balans.

Juist door goed voor jezelf te zorgen kun je er beter zijn voor een patiënt of collega. Anders gesteld; zo kan je als zorgprofessional beter kijken naar de persoon of mens in plaats van de ziekte die iemand heeft. Dit vraagt wel om authentieke afstemming, empathie en oog voor iemands individuele context. Het gevolg is dat een patiënt zich meer gezien, gehoord en begrepen zal voelen.

Arts als coach

De medische wereld heeft dringend behoefte aan zorgprofessionals met adequate coachingsvaardigheden. Het visiedocument Medisch Specialist 2025 van de Federatie Medisch Specialisten uit 2017 vraagt om het opleiden met de competentie coaching (Arts als Coach). In het curriculum anno 2023 is dit echter nog steeds geen integraal onderdeel van het opleidingstraject tot arts of specialist.

Maar er zijn diverse hoopvolle initiatieven op dit gebied. Zo zijn de Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen (STZ) in de regio Amsterdam met ondersteuning van ONVZ, een samenwerking gestart met opleidingsinstituut MedGezel. In 2023 worden in dit innovatieve opleidingstraject alle co-assistenten getraind om patiënten te ondersteunen in de rol van medisch coach.

Uit de praktijk en onderzoek is gebleken dat de inzet van een jonge dokter in de rol als MedGezel grote voordelen heeft. Voor patiënten, artsen én voor deelnemende zorginstellingen. En vooral ook voor de lerende en zich vormende arts-in-spé, die zich moet functioneren in een zorgsysteem onder druk. Burn-out preventie en duurzame inzetbaarheid van toekomstige generaties artsen is van strategische belang.

Verder blijkt het MedGezel traject en het ontwikkelen van coaching ook een goed middel in het kader van zelfreflectie. “In de gezondheidszorg met hoge prestatiedruk en hiërarchische lijnen, bood de MedGezel opleiding mij ruimte voor stilte en even terug te gaan naar mezelf”, aldus Jade Castelijn (co-assistent). De vraag is echter wel in hoeverre een dergelijke vernieuwende beroepsopvatting conflicteert met de klassieke biomedische geneeskunde en dito cultuur. De documentaire Zorg van Morgen, gemaakt door co-assistenten, gaat daar dieper op in.

Op zoek naar gezondheid

“We staan aan de vooravond van een zorgcrisis en het is tijd dat wij als nieuwe generatie het voortouw nemen om verandering teweeg te brengen”, aldus Amber Boot, initiatiefnemer van de documentaire Zorg van Morgen die zij met drie andere co-assistenten van het Amsterdam UMC maakte. De documentaire gaat in op het verlangen naar nieuw elan in de zorg, hoe de sector zich kan verhouden tot een veranderende wereld en waar de zorg zich naartoe zou moeten bewegen.

Zorg van Morgen neemt de kijkers mee in de zoektocht naar gezondheidsbevordering en een gezondheidsgericht zorgsysteem dat kijkt naar de gehele mens en niet alleen naar het bestrijden van ziektes. In een artikel in Zorgvisie verwoordt Amber het volgt: “De zorg is toe aan een holistische kijk op gezondheid, waarbij niet de ziekte, maar de algehele gezondheid centraal staat”. Bekijk de trailer:

Kijk documentaire

Voor relaties van Alles is Gezondheid is er tijdelijk de mogelijkheid om de hier de gehele documentaire gratis te bekijken. Aanbod is geldig tot 25 september 2023. Deel de film gerust met een collega te delen of bespreek met elkaar de inhoud eens.

Meer weten over anders werken binnen de zorg of wil je binnen je eigen organisatie of afdeling in actie komen? Neem contact op met Wico Mulder

Blog Machteld Huber

Inmiddels ben ik bij mijn 10e blog aanbeland. Een passend moment om eens te kijken waar ik inmiddels sta met ‘mijn laatste 1000 dagen’? Ik ben destijds begonnen te tellen daags na het feestelijke congres op 11 november 2021, van ons instituut iPH. We vierden dat het 10 jaar geleden was dat de wereldwijd goed ontvangen publicatie in de British Medical Journal verscheen, met onze vernieuwende omschrijving van gezondheid als ‘aanpassingsvermogen en eigen regie’. Uit die omschrijving is het begrip ‘Positieve Gezondheid’ ontwikkeld, dat daarna ook een grote vlucht heeft genomen. Een mooi jubileumfeestje dus, dat tevens een vorm van afscheid voor mij was. Uiteindelijk niet helemaal, omdat ik het werk zo leuk vind, maar ik doe wezenlijk veel minder werk en ook anders.

Een slimme meid

Ik ben toen, een paar dagen voor mijn 70e verjaardag, heel bewust aan een nieuwe fase voor mijzelf begonnen, waarin ik wilde onderzoeken wat ‘goed oud worden’ voor mij zou betekenen. ‘De laatste 1000 dagen’ sprak mij aan als naam (met een knipoog naar ‘de eerste 1000 dagen van het leven’), omdat het een omschreven periode is waarin ik een aantal zaken geregeld wilde hebben. Waarna ik hoop nog een mooie tijd verder te leven, met het prettige gevoel van ‘een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’.

Ik ben nu dus maar eens gaan tellen en wanneer deze blog eind april 2023 verschijnt, zijn er 528 dagen verstreken en resteren er nog 472. Dus ik ben net iets over de helft.

Mijn eigen vorm van een ‘zentuin’

In mijn blogs – die ik op verzoek ben gaan schrijven – probeer ik steeds iets van mijn ‘ontdekkingen’ te beschrijven aan de hand van actuele levensgebeurtenissen én steeds iets praktisch. Wat waren de thema’s tot nu toe? Heel actief ben ik aan de slag gegaan met ‘ontspullen’ en het proberen voor dingen, die mij dierbaar zijn, een bestemming te vinden waarmee ik anderen ook blij kan maken. Dat werden kleinkinderen en verdere familie, maar ook ‘toevallige ontmoetingen’ en de Kringloop. Dat kost tijd en aandacht, maar geeft veel voldoening. Mijn streven is het om met het weinige dat ik nog wel wil behouden een sfeer van rust en harmonie te creëren; mijn eigen vorm van een ‘zentuin’.

Kwetsbaarheid van de leeftijd

Ik heb opnieuw naar mijn testament gekeken, ik maakte een codicil met een beschrijving voor wie overblijvende spullen bestemd zijn en ik ben aan de slag gegaan met een levenstestament. Dat laatste is nog niet zo makkelijk en nog niet af. Toen brak ik mijn arm en werd de kwetsbaarheid van de leeftijd héél beleefbaar. Het bracht het besluit om bijtijds naar een levensloopbestendige woonsituatie te gaan zoeken. Wat ben ik dankbaar dat we daar nu ‘al’ mee bezig zijn, want dat proces heeft veel voeten in de aarde en ik kan mij voorstellen dat ik dat over vijf jaar niet meer zo makkelijk zou kunnen hanteren. Kortom, er is al veel gebeurd in deze periode en nu ben ik dus halverwege mijn 1000 dagen.

Twee handen vrij

Wat gaat er nog komen? Ofschoon ik mij laat leiden door wat het leven brengt, heb ik wel degelijk een lijstje in mijn hoofd met onderwerpen waar ik mij nog mee bezig wil houden. Ik meld maar vast wat er nog op enig moment gaat komen, dan bent u als lezer voorbereid. Wat mij boeit zijn de grote thema’s waar mensen aan het eind van hun leven spijt van kunnen hebben. Dan is er het probleem van de angst voor de dood. En stel dat ik straks in een situatie van ondraaglijk lijden kom, wil ik dan wel of geen euthanasie? En wil ik begraven of gecremeerd worden en in dat laatste geval, wat wil ik dat er met mijn as gebeurt? En hoe regel je dat? Maar dichter bij het nu is er ook het thema hoe je, als je ouder wordt, jezelf zo gezond mogelijk houdt? Enfin, er komt vast nog meer bij, maar het overkoepelende thema is toch ‘loslaten’. En ik ervaar nu al de wijsheid van Loesje, die zegt: ‘Als je loslaat, heb je twee handen vrij’. Dat geeft veel ruimte en dat is heerlijk!

Machteld Huber, voormalig huisarts en onderzoeker. Ontwikkelde het brede begrip Positieve Gezondheid, waarbij zingeving centraal staat. Zij volgt haar eigen ‘laatste 1.000 dagen project’ en deelt haar belevenissen in periodieke blogs op de website van het Landelijk Expertisecentrum Sterven.

Op 29 maart vond de tweede editie van de Inner Development Goals Meetup plaats in de HUB in de Koninklijke Jaarbeurs in Utrecht. Het is een initiatief van de IDG-Hub-Utrecht. Verschillende ambassadeurs bieden vanuit het perspectief van innerlijke ontwikkeling nieuwe perspectieven op bestaande wicked vraagstukken. Samen denken, zijn, voelen en komen tot constructieve actie vanuit een geleidelijk proces en verbinding.

Netwerkadviseur (Mentale) zorg & gezondheid Wico Mulder is vanuit Alles is Gezondheid betrokken. De sessie was gericht op experimenteren en ontdekken, en antwoord krijgen op de vraag ‘wat kunnen we met de Inner Development Goals (IDGs)’?

De voortgekomen uit de millenium doelen Sustainable Development Goals (SDGs) zijn voor de meesten wel bekend maar geldt dat ook voor de IDGs? Dit zijn vaardigheden en kwaliteiten die iedereen kan ontwikkelen om maatschappelijke- en organisatievraagstukken aan te pakken. Soms is een vraagstuk te groot om alleen op te lossen. Dan kunnen de IDGs helpen om met het niet-oplossen of niet weten een stap te zetten.

De door Oxford en Harvard gesteunde Zweedse beweging van de Inner Development Goals stelt dat het noodzakelijk is als we de Sustainable Development Goals van de UN nog willen halen, we niet bij ieder probleem direct weer naar nieuwe technologieën moeten zoeken, maar in plaats daarvan naar ons eigen gedrag moeten kijken. Niet technologische innovatie, maar eerst gedragsmodificatie, reflectie. Dat betekent dat er veel minder aandacht moet naar welvaart (GDP), en meer naar welzijn.

Welke innerlijke ontwikkeling komt kijken bij de mogelijke oplossing van het vraagstuk?

Aan de hand van een aantal vraagstukken gingen deelnemers tijdens de bijeenkomst in groepen aan de slag. Met de focus op de centrale vraag: ‘Welke innerlijke ontwikkeling komt kijken bij de mogelijke oplossing van het vraagstuk’? Zo worden de IDGs geen doelen an sich. Een andere insteek dan bij de SDGs dus, waar wel doelen geformuleerd zijn. Die doelen zijn groot, breed en kunnen concreter. Zo kan een organisatie met weinig moeite aangesloten zijn bij de SDGs en evengoed voor vervuiling of uitstoot zorgen. Je kunt de IDGs zien als een bril die je op kunt zetten. Waar zit jij, de samenleving, de maatschappij mee?

Waarom de IDGs?

De IDGs vormen een framework dat de vraag probeert te beantwoorden waarom het niet lukt de SDGs te halen. Met de IDGs willen de initiatiefnemers ondersteuning bieden aan mensen en organisaties, die betrokken zijn bij inspanningen om bij te dragen aan een duurzamere mondiale samenleving.

Aan de hand van grootschalig onderzoek is er een enquête uitgezet. Daar kwamen 23 aparte doelen uit: vaardigheden en kwaliteiten, opgedeeld in vijf domeinen. Door het ontwikkelen van mensen kunnen ze zelf beter nadenken over de lange termijn, over de toekomst van hen zelf, de volgende generaties, de maatschappij en de ecologie bijvoorbeeld. Door te werken aan je innerlijk kompas en kritisch denken ben je beter in staat besluiten voor de lange termijn te nemen.

Nieuwe inzichten

Aan de hand van een aantal stappen gingen deelnemers met elkaar in gesprek over de geformuleerde vraag. Zoals:

• Hoe waardevol in kader van SDGs, IDGs is reflectie leveren op schoonheid?
• Waar kom ik ’s morgens mijn bed voor uit/ wat is mijn Ikigai?
• Is er een grotere verantwoordelijkheid dan te zorgen voor welzijn over je geest?
• Hoe geef ik invulling aan de tijd die me nog rest op aarde?

Aan de hand van de werkvorm ‘Development Circle’ geïnspireerd door uLab Case Clinics kreeg elke deelnemer een verschillende actieve rol toegewezen met duidelijke taken voor een goed verloop. Uit de sessie bleek dat met de juiste vragen mensen aan het denken gezet worden, dat zorgt voor reflectie. Er is per vraagstuk gekeken naar de IDGs die zijn ingezet. Denken, zijn, samenwerken, verbinden en doen kwamen het meeste voor. De opbrengsten waren nieuwe inzichten, focus en bevestiging. Ook werd stilgestaan bij welke IDG verder ontwikkeld kan worden. Door de aandacht voor de vraag was er verbinding en herkenning, en doordat de IDGs niet politiek zijn geladen benader je de vraag anders. De komende periode worden meerdere sessies door de IDG Hub Utrecht aangeboden.

3e IDG Hub Utrecht

10 mei vindt de 3e IDG Hub Utrecht event plaats, over de vraag ‘Hoe maken we de leefomgeving binnen en buiten onze woningen gezonder?‘. Iedereen ‘woont’ en iedereen ‘doet aan gezondheid’, dus we zijn allemaal expert. Doe mee en ervaar hoe jouw innerlijke ontwikkeling zich verhoudt tot het vinden van antwoorden op dit soort vragen.

Kijk hier voor meer informatie en meld je hier aan voor de 3de IDG Hub Utrecht meeting op 10 mei as.