In het kader van The Mental Health Week Europe organiseerde Alles is Gezondheid op 24 mei 2023 een webinar over vroegkinderlijk trauma, patronen en heling.

Webinar: terugkijken

In het webinar gaan experts en kijkers in gesprek over de impact van trauma, negatieve ervaringen in de kindertijd, (h)erkenning en signalen, handvatten voor behandeling en herstel.

Sprekers

• Jan Bommerez: specialist in transformatieprocessen en expert op gebied van onderdrukte passie en energie. Ook is Jan internationaal spreker en auteur van bestsellers op thema’s zoals leren loslaten, flow en moeiteloos leren leven.
• Anne Marsman: psycholoog, lichaamsgericht traumatherapeut i.o., initiatiefnemer van Traumanet.nl en trainer bij de Trauma Company. Anne is en gepromoveerd op de lange termijn gevolgen van ingrijpende gebeurtenissen in de jeugd.
• Judith Kocken: kinderarts, gespecialiseerd in maag-, darm-, en leverproblemen, wetenschappelijk onderzoeker en arts voor leefstijl geneeskunde. Judith is initiatiefnemer van Kinderbuik&co en auteur van ‘Kinderbuik’ en ‘Je bent je eigen medicijn’.
• Wico Mulder: Netwerkadviseur Mentale Gezondheid & Zorg bij Alles is Gezondheid, Arts M&G, co-auteur van ‘In Gesprek met Jongvolwassenen’ en eigenaar Praktijk SALUT. Wico is tevens de moderator van het webinar.

Meer weten?

Jan Bommerez

• Leren loslaten
• Jeugdtrauma.com
• Boek: Kun je een rups leren vliegen?

Anne Marsman

• Omdat ik je zeggen wil
• Traumanet.nl

Judith Kocken

• Kinderbuik & Co
• Boek: je bent je eigen medicijn

Wico Mulder

• Het kwetsbare gesprek
• Boek: In gesprek met jongvolwassenen

Op 16 mei 2023 organiseerde Alles is Gezondheid een webinar over de documentaire ‘In Utero’. Hierin gaan we met experts en kijkers in gesprek over het leven in de baarmoeder en de impact daarvan op het verdere leven en ons gedrag.

Webinar: terugkijken

Sprekers

• Tessa Roseboom: hoogleraar Vroege Ontwikkeling en Gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam (AMC-UvA)
• Anna Verwaal: maternal-child health nurse & pre- en perinataal educator.
• Mia Wessels: arts, therapeut en spreker. Zij richtte De Jonge Dokter op en host de podcastserie Humanizing Healthcare.

Voor dit webinar werkten we samen met Augeo Foundation, Stichting Emovere: en Proscoop.

In Utero

In de documentaire In Utero staan drie vragen centraal: hoe worden we gevormd? Wie zijn we? Waarom zijn we wie we zijn? Aan de hand van interviews met wetenschappers, psychologen en artsen, kennis uit de epigenetica en biochemie, culturele mythes, populaire films en technologische trends toont de film hoe belangrijk de prenatale fase is. Deze periode geeft een verklaring voor het feit dat sommige mensen hun hele leven voor uitdagingen komen te staan terwijl anderen juist een voorspoedig leven leiden.

Trailer

Serie webinars

Dit is een uitzending in een serie lunchwebinars van Alles is Gezondheid die -vanuit een holistische visie- ingaan op een documentaire over mentale gezondheid, trauma, zingeving en herstel. Bekijk hier het webinar over ‘The Wisdom of Trauma‘ van Gabor Maté en de uitzending over ‘Resilience: the biology of stress & the science of hope’.

Geldproblemen kunnen zorgen voor overbelasting van je hersenen. Je kunt niet meer denken, je raakt in de stress en kan ontwijkend gedrag gaan vertonen. Hierdoor worden geldproblemen erger en daarmee ook de psychische problemen. Cijfers tonen dat zowel het aantal jongeren met schulden als het aantal jongeren met een depressie afgelopen jaren hard gestegen zijn. Amine Bakkali, projectleider Mind-Us schetst met zijn kennisdocument ‘Schulden- en psychische problematiek bij jongeren’ een beeld van de leefwereld van deze jongeren en hij legt uit waarom het tijd is dat ze worden gehoord.

Amine: ‘In gesprek met Sadik Harchaoui van SchuldenLabNL kwamen we tot de conclusie dat er weinig geschreven is over de combinatie van psychische klachten en schuldenproblematiek bij jongeren. Daarom heb ik in opdracht van SchuldenLab dit kennisdocument gemaakt, waarin ik niet de cijfers, maar juist de ervaringsverhalen centraal stel. Verhalen hebben impact, ze bieden erkenning en ze leggen pijnpunten bloot. Je ziet precies waar het aan ligt en daar kun je beleid op maken.’

Jij hebt de mensen om wie het gaat gesproken. Wat is in jouw ogen de behoefte van de jongeren die kampen met deze dubbele problematiek?

Amine: ‘Ik denk dat onder jongeren sowieso behoefte is om ‘het echte gesprek’ te voeren. Daar begint het mee. De één wil begrepen worden, de ander wil ergens terecht kunnen als het misgaat, het gaat erom dat we ze de kans geven te vertellen waar ze mee zitten. Ik hoor van jongeren dat ze willen dat er meer gekeken wordt naar het totaalbeeld van iemand en niet naar alleen de problemen die iemand heeft of de symptomen die iemand vertoont. Als we nagaan dat mensen zich tot hun 25e, 26e nog niet volledig mentaal hebben ontwikkeld, maar wel als volwassenen worden benaderd als het over schulden gaat, dan denk ik dat we ze de kans moeten geven om die belangrijke periode te doorlopen zonder stress en zonder problemen.’

‘Ik sprak bijvoorbeeld veel jongeren die door hun geldproblemen niet meer konden sporten en dat heeft een negatief effect op je mentale gezondheid. Ik denk dat we meer naar de naar de mens moeten kijken dan meteen via een label, medicatie en standaardprocedures aan de slag moeten. Wanneer je echt in gesprek gaat, kom je tot de kern en dan zijn oplossingen vaak veel simpeler dan we denken. Er wordt soms te moeilijk gedacht. Bijvoorbeeld in een van de ervaringsverhalen zien we dat een jongedame vergeten is haar studenten-OV stop te zetten. Een jaar later kreeg ze een boete van de NS van meer dan € 15.000. Dan is het logisch dat je je slecht gaat voelen. Ze kreeg vervolgens labels als depressie en ze moest aan de slag met haar verleden in Turkije, terwijl daar het probleem niet lag. Er is niet één keer gevraagd naar haar financiële situatie.’

Je hebt met je kennisdocument de relatie tussen mentale problemen en schuldenproblematiek aan voetlicht gebracht. Wat zijn in jouw ogen goede vervolgstappen?

Amine ‘Ik denk dat het goed is als er een vervolgonderzoek komt, waarin we nog meer jongeren betrekken, met nog meer verhalen. Misschien is dit een kans om deze problematiek vanuit meer hoeken te belichten en een vervolgonderzoek in te stellen, ook vanuit andere organisaties die zich inzetten voor een fijne leefwereld van jongeren. En het is goed om de juiste mensen samen te brengen, zodat we kunnen bekijken hoe we de behoefte nog beter in beeld krijgen.’

‘Mentale gezondheid en schuldenproblematiek worden nog te veel los van elkaar gezien. Zowel als het gaat over doorverwijzen van jongeren, als op het niveau van onderzoek. Er wordt wel onderzoek gedaan naar schulden en ook naar mentale gezondheid, maar de samenhang ben ik weinig tegengekomen, terwijl die relatie toch heel duidelijk is. Schulden leiden tot mentale problemen en andersom. Het versterkt elkaar.’

Op het bespreekbaar maken van mentale gezondheid wordt flink ingezet, wordt er genoeg over geldproblemen gesproken?

‘Influencers en topsporters spreken zich de laatste jaren inderdaad vaker uit over het belang van je mentaal goed voelen en dat is belangrijk. Daar moeten we ook echt aandacht aan blijven besteden, maar het gaat in die gesprekken zelden over schuldenproblematiek. Dat is nog een taboe en iets waar mensen denk ik wél over moeten praten. Ik weet zeker dat als jij nu een doorsnee jongere vraagt hoe die zich mentaal voelt, dat hij eerder antwoord geeft dan als je vragen hebt over schulden.’

Heb je een tip om de jongeren met schulden te bereiken?

‘Als iemand schulden heeft, dan moeten we helpen. Kijken hoe diegene uit die schulden komt en werken stimuleren. Als er op dat vlak een oplossing in zicht is, dan wordt het ook makkelijker om aan mentale gezondheid te werken. Je ziet dat het probleem snel te groot wordt. Als je een rekening krijgt en die niet betaalt, dan gaat het heel erg hard met boetes. Dan wordt het alleen maar erger, zeker als ouders niet capabel genoeg zijn om daarover het gesprek te voeren en/of hun kinderen bij te staan. Ik denk dat het goed zou zijn om bij een boete naar een bepaalde instantie te verwijzen, zodat jongeren geholpen kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan GeldFit.’

Meer weten?

• Kijk bij Geldfit, een site met tips, testjes, verhalen en relevante informatie.
• Meer over SchuldenLabNL heeft als missie een schuldenzorgvrij Nederland.
• Het Jongeren Perspectief Fonds biedt jongeren met schulden een nieuw perspectief.
• Money Start doet er alles aan om te voorkomen dat jongeren in de schulden komen.
• Kwikstart van Kinderperspectief biedt praktische tips en tools mbt geldzaken voor 18+.
• Bij JongerenHulpOnline kunnen jongeren ook terecht met geldzorgen.
• Ook behoefte aan voeren van het echte gesprek? Lees meer over het boek In gesprek met Jongvolwassenen, van onder meer Wico Mulder.

‘Via de Academie voor Zelfherstel laat ik mensen zien dat ze zelf iets kunnen doen, naast naar een dokter gaan en medicijnen slikken. Met eigen regie is veel winst te behalen.’ De woorden van Pascale Bruinen, die een carrièreswitch maakte van officier van justitie naar schrijver, spreker en coach, gespecialiseerd in gezondheidsbevordering. Ze zet instrumenten als meditaties, visualisaties en affirmaties in om overtuigingen van mensen zo positief mogelijk te maken. Wico Mulder, netwerkadviseur mentale gezondheid, bezocht haar voor een Gezond Gesprek.

Je had een heel ander vak en hebt de beweging gemaakt van het hoofd naar het hart. Kun je uitleggen hoe en waarom?
‘Als ik terugkijk, heb ik twee heftige dingen meegemaakt die van invloed waren op die keuze. Toen ik mijn vader verloor, heb ik een intense spirituele ervaring gehad en die gebeurtenis heeft veel in beweging gezet, waaronder mijn eindeloze fascinatie voor de kracht van de menselijke geest. (zie: het jaar van de uil). Jaren later had ik plotseling iets groots in mijn buik, waarvan artsen niet wisten of dat goed- of kwaadaardig was. Ik heb mij toen voorgenomen niet het pad op te gaan van stress en angst en ben mijzelf via visualisaties gaan inprenten dat de operatie goed zou verlopen, dat ik geen pijn zou hebben en dat ik spoedig zou herstellen. De echte operatie verliep prima en het was goedaardig en tot verbijstering van arts en verplegend personeel had ik helemaal geen pijn. Achteraf realiseerde ik me dat daar veel meer gebeurd was en omdat ik dat wilde begrijpen, ben ik de wetenschappelijke literatuur ingedoken. Dit heeft geresulteerd in mijn boek ‘Zelfherstel van binnenuit’.

Zie je een urgentie in het delen van deze wetenschap, deze kennis?
‘Die urgentie zie ik zeker, omdat het zo ontzettend democratisch is. Iedereen zou dit kunnen, iedereen kan hier iets aan hebben. We hebben allemaal een natuurlijke apotheek in ons en je kunt leren hoe je die aanzet. Het is zelfherstellend vermogen, van binnenuit via de kracht van de geest. Het leven is niet 100% maakbaar, maar we kunnen zelf veel meer dan we denken. En wat ik interessant vind is om te verkennen waar je wél invloed op hebt en die eigen regie te nemen.’

Waarom?
‘Omdat het zo ontzettend veel kan opleveren. Uit de wetenschap blijkt, dat de overtuigingen over jouw gezondheid, herstel, verouderingsproces of de werking van een medicijn sturend zijn. Dat zijn biologische selffulfilling prophecies. Onze focus gaat automatisch naar het negatieve, naar het reageren op en vermijden van gevaar. Wij worden aangetrokken door alarmerende berichten en hoe vaker de hersenen hetzelfde te horen krijgen, hoe meer ze dat gaan geloven. Dus als wij zelf het heft in handen willen nemen en het beter willen maken, dan zullen wij de focus actief moeten verleggen naar het positieve en dat moet je zelf doen, want de maatschappij doet dat niet voor je.’

Dat zelfherstellend vermogen kan van binnenuit fysiek en mentaal veel betekenen. Kun je dat nader toelichten?
‘Ik denk dat veel mensen op zoek zijn buiten zichzelf naar oplossingen, maar het gaat erom wat je met je eigen hersenen kunt. Hoe mooi is het, dat onze hersenen een natuurlijk aanpassingsvermogen hebben. Onderzoek laat zien dat als je regelmatig mediteert, je angstcentrum krimpt en je een dikkere prefrontale cortex krijgt. Hierdoor kun je beter focussen en relativeren. Bovendien zorgt meditatie ervoor dat je veerkracht en weerbaarheid ontwikkelt en ontdekt wat jij zelf echt wilt.’

‘We zien ook dat bij ons in de westerse wereld vooral de linkerhersenhelft overheerst. En hoe groter die disbalans tussen je hersenhelften wordt, hoe meer je de realiteit duaal gaat ervaren. Afgescheiden, en dat werkt gevoelens van eenzaamheid, angst en depressie in de hand. Als je regelmatig mediteert gaan die hersenhelften beter samenwerken, waardoor je beleving van de realiteit wordt zoals die eigenlijk is; alles is met alles verbonden. Je kunt zo gevoelens van angst, depressie, isolatie en eenzaamheid dempen op een natuurlijke manier.’

Is de belofte van ‘zelfherstellend vermogen’ niet iets waardoor mensen zich schuldig kunnen voelen als ze toch ziek(er) worden?
‘Er zijn geen garanties en het is niet zo dat je dwang moet voelen om positief te zijn. Iedereen is anders, heeft een ander levensverhaal en eigen “bagage”. Het is niet de bedoeling dat mensen zich schuldig voelen als het niet lukt. Wat we weten is dat als je probeert je overtuigingen zo positief mogelijk te maken je hersenen op een bepaald moment een positief verwachtingspatroon krijgen en dat zorgt voor positieve biologische effecten.’

Ons zorgsysteem is gefocust op ziekte in plaats van op gezondheid. Daar ligt ook de missie van ons netwerk, raakt dat ook aan de missie van jouw academie?
‘Zeker. Een transitie krijg je niet alleen voor elkaar, we hebben elkaar nodig. Met academie voor zelfherstel zoek ik daarom nadrukkelijk samenwerking en verbinding met organisaties en de reguliere gezondheidszorg. Het is en en, niet of of. Voor sommige aandoeningen moet je zo snel mogelijk bij de reguliere gezondheidszorg zijn, maar er is daarnaast zoveel wat je zelf kunt doen. Dat blijf ik delen.’

Kun je een voorbeeld geven van de verbinding die je maakt?
‘Naast mijn boek, dat gelukkig door steeds meer zorgprofessionals wordt gelezen en zelfs wordt ‘voorgeschreven’ aan hun patiënten, draag ik het gedachtegoed uit via lezingen, trainingen, workshops, coaching en gastlessen. Ik leg de verbinding tussen zelfherstel en bijvoorbeeld de Nederlandse Zorgautoriteit of Fit for surgery, waar ze mensen voorbereiden op operaties. Daarnaast heb ik verbinding gezocht met de Toon Hermans huizen voor mensen met kanker en hun naasten. Voor hen zijn visualisaties gericht op het afweersysteem erg zinvol. Waarom laten we mensen niet standaard voor een operatie een kwartier een visualisatie beluisteren? Er is zo veel winst te behalen.’

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit common sense wordt, wat kan het gedachtengoed verder helpen?
‘Om aandacht te vragen voor het gedachtengoed, blijf ik zoeken naar hoe en wie elkaar kunnen versterken. Ik zou graag in verbinding komen met mensen met een sleutelpositie in bijvoorbeeld een chirurgisch centrum die een pilot zouden willen doen met inzet van visualisaties voorafgaand aan operaties. Ik ben ervan overtuigd dat er een omslagpunt komt in de beweging die gaande is. Ik ben steeds hoopvoller. En ja, wat houdt dat tegen? Ik denk een kennisachterstand. Veel professionals hebben al moeite bij te blijven in het eigen vakgebied. Het begint ook natuurlijk bij de zorgopleidingen. Daar zit dit gedachtengoed nog  niet in.’

We willen via sociaal emotioneel leren kinderen in het onderwijs leren contact maken en woorden geven aan gevoelens en emoties. Denk jij dat dit gedachtengoed daarin goed is te integreren?
‘Jazeker! Ik zou graag willen dat het vanaf de kleuters door het hele onderwijssysteem ingevoerd zou worden, want door bijvoorbeeld mediteren gaan mensen zich meer verbonden voelen en dat zorgt voor vermindering van eenzaamheid en uitsluiting van andersdenkenden. Mensen die regelmatig mediteren worden veel altruïstischer en dat hebben we nodig in onze maatschappij. Iedereen wil gezien en gehoord worden. Via die meditatie en ademhalingsoefeningen veranderen je hersenen die kant op. Hoe mooi is dat! We moesten eigenlijk op onze knieën vallen van dankbaarheid dat wij dat kunnen.’

Je wil met dit verhaal niet te zweverig overkomen. Is dat ook iets wat er een beetje aan kleeft en wat bijvoorbeeld artsen of stoere pubers tegenhoudt hiervoor open te staan?
‘Dat is eigenlijk de missie van mijn boek. Omdat ik zelf heel erg wars was van zweverigheid weet ik bij uitstek hoe je ‘die mensen’ kunt bereiken. Naar mijn idee via de wetenschap en daarom heb ik de vertaalslag gemaakt naar wat wij praktisch hebben aan al die onderzoeken. Er is geen speld tussen te krijgen. Dat hoor ik ook terug, zelfs van mensen van de oude stempel. Het gaat ook om de manier waarop je het brengt. Vergeet die goeroes op bergtoppen. Ik benader het heel basic. Het is hersentraining, geestelijke hygiëne en net zo elementair als onder de douche gaan. Even een paar minuten voor jezelf om te ontspannen, meer zelfvertrouwen te krijgen, veerkracht te ontwikkelen en te weten wat je echt wil. Ik kan gerust zeggen dat ik zonder die meditaties nooit mijn carrièreswitch had aangedurfd. Dat heeft mij de kracht en vooral ook het vertrouwen gegeven. Ik ben ervan overtuigd dat we samen, met gelijkgestemden, de nodige en urgente transformatie van de zorg voor elkaar krijgen.’

In het kader van de Week van de Werkstress (2020) vond het webinar ‘Werkstress: het antwoord is Positieve Gezondheid’ plaats, georganiseerd door OVAL en Alles is Gezondheid. Vanuit het bedrijfsleven, de gezondheidszorg, het sociaal domein, was er ruimschoots belangstelling voor inzichten om stress (op het werk) te voorkomen.

Positieve gezondheid en werk

Karen van Ruiten, programmadirecteur Alles is Gezondheid en webinarhost, peilt onder de deelnemers de stelling: Mailverkeer buiten werktijd: eigen regie of stressfactor? Voor een ruime meerderheid valt dit toch onder eigen regie. Josje Dikkers, lector Hogeschool Utrecht, herkent de uitslag. “Uit onderzoeken blijkt dat het voor veel mensen rust geeft om toch even mail gezien te hebben, maar er zijn wel grote verschillen tussen mensen. Dit komt ook uit onderzoeken naar thuiswerken.”

Josje neemt ons mee in de achtergrond van Positieve Gezondheid en duurzaam behoud in waardig werk aan de hand van praktijkverhalen en theorie. Het gedachtegoed Positieve Gezondheid, geiniteerd door Machteld Huber, bekijkt gezondheid breder dan alleen de afwezigheid van ziekte, een definitie zoals die door World Health Organisation werd aangehouden. De verschuiving naar “het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven”, is mensgericht en holistisch, heeft een dynamisch perspectief en kent een integrale aanpak.

Balans werk en privé

Er wordt in deze snel veranderende maatschappij een beroep gedaan op ons aanpassingsvermogen. In het model van Clark wordt gesproken over de mens als ‘boundary crossers’ tussen werk en privé. Door technologische mogelijkheden wordt de grens overgestoken van thuis naar werk en vice versa. De grenzen vervagen, zo ook de balans, helemaal nu in coronatijden.

Het holistisch aspect van Positieve Gezondheid, komt ook tot uitdrukking in verschillende sociaal psychologische modellen, zoals die binnen het vakgebied van HRM gebruikt worden. Twee modellen passeren de revue. Ten eerste het duaal procesmodel, zoals besproken in het handboek HRM heden en morgen, waarin aandacht is voor actief ouder worden (‘active ageing’). Ten tweede kun je in de werkcontext niet om het JD-R-model heen. In dit model wordt een verbinding gelegd tussen taakeisen en hulpbronnen. Mensen met veel taakeisen, maar ook veel hulpbronnen, zijn over het algemeen meer bevlogen, maar dat betekent niet dat je geen last kunt hebben van werkstress.

Reflectie

Het model van Positieve Gezondheid (spinnenweb) is een individueel gespreksinstrument, een moment van reflectie. ‘Wat is voor mij belangrijk? Hoe kom ik daar?’ Vervolgens kan iemand hierover in gesprek met zijn/haar omgeving. Het instrument wordt nog krachtiger als het gekoppeld is aan de HR-visie en het HR-beleid van een organisatie.

Vitaliteitsbeleid

Er is een manier gevonden om het spinnenweb van Huber te vertalen naar de integrale ‘fit’ op het werk, bestaande uit vijf principes van fit voor een integraal gezondheids- en vitaliteitsbeleid.  Omdat het model van Positieve Gezondheid pas recent in de praktijk gebruikt wordt zijn er nog niet veel effectstudies. Er zijn wel veel ervaringsstudies, met positieve uitkomsten.

Bekijk deel 1 van het webinar:

In gesprek over de praktijk

Gert-Jan Aleman, Vitality Manager bij gemeente Den Haag vertelt dat in het Arbocentrum alles rondom gezondheid zowel preventief als curatief bij elkaar komt, waarbij aandacht is voor de zes dimensies uit het spinnenweb.

Samen met de zorgverzekeraar is een providerboog ontwikkeld. Mensely is als arbodienst aangetrokken omdat zij de eigen regie van de medewerker centraal stellen in hun beleid. Ook in de HR-strategie staat de mens centraal, de directie staat hier ook achter. Een divers aanbod van workshops en trainingen maakt dat je als professional goed kunt samenwerken en de verschillende aspecten van Positieve Gezondheid goed kunt adresseren. Op verschillende niveaus wordt er gekeken naar een toegankelijk aanbod. Door goed te luisteren naar medewerkers ontstaat eigenaarschap.

Wat werkt om eigen regie te stimuleren? Het voeren van ‘het goede gesprek.’ De gemeente Den Haag faciliteert hierin zowel de medewerker als de leidinggevende. Vertrouwen is hierin de sleutel, zodat mensen intrinsiek gemotiveerd zijn om informatie en ervaringen te delen. Op de vraag hoe een leidinggevende op weg te helpen, gaf Ed Moolhuizen, Medisch Directeur bij Mensely, aan: “Allereerst door de goede randvoorwaarden te scheppen zodat er tijd is om dit te doen. Dat betekent dat de board aan de voorkant verantwoordelijkheid moet nemen.”

Bekijk deel 2 van het webinar:

Wil je een vraag stellen? Neem contact op met Piet Vessies,  onze netwerkadviseur werk.

De helft van de jonge dokters heeft in hun korte carrière al weleens overwogen het doktersvak te verlaten. Werkdruk, arbeidstijden en onaangename zorgcultuur worden genoemd als belangrijkste redenen. Dit blijkt uit een onderzoek onder jonge dokters in Nederland, uitgevoerd door partner van Alles is Gezondheid stichting De Jonge Dokter en onderzoeksbureau Sardes.

Over het onderzoek

Het onderzoek, gericht op werkplezier en werkstress onder jonge dokters, telde bijna 1000 deelnemers. Het merendeel werkt als arts-assistent (ANIOS), de rest is in opleiding tot specialist (AIOS), promovendus of coassistent. Niet eerder deden zoveel ANIOS mee aan soortgelijk onderzoek.

Werkdruk en arbeidstijden

De bevraagde dokters geven aan dat zij regelmatig snel en onder tijdsdruk moeten werken en dat dit soms ten koste gaat van kwaliteit en veiligheid van de zorg. Incidenteel worden veiligheidsvoorschriften zelfs genegeerd om het werk gedaan te krijgen, met name wanneer er weinig zorgpersoneel beschikbaar is. De jonge dokters werken gemiddeld 9 uur per week over. Slechts 20% van hen ontvangt hiervoor financiële compensatie en slechts 10% wordt gecompenseerd in vrije dagen.

Zorgcultuur

Een derde van de jonge dokters ervaart wel eens machtsmisbruik of (seksuele) intimidatie door een collega, bijna de helft ervaart dit wel eens in het patiëntencontact. Daarnaast geeft een meerderheid aan soms door collega’s gevraagd te worden iets doen waar hij of zij zich niet prettig bij voelt. Zo voert een deel van de jonge dokters wel eens een medische handeling uit waar diegene zichzelf nog niet bekwaam in voelt.

Begeleiding en belasting

Hoewel het een groep jonge, relatief onervaren dokters betreft, heeft eenderde van de bevraagde basisartsen geen vaste begeleider in hun huidige baan. Daarnaast ervaren jonge dokters hun werk regelmatig als uitputtend en emotioneel belastend. Zo zocht zeker 1 op de 7 jonge dokters eens psychologische hulpverlening vanwege het werk en/of werkdruk.

Bevlogenheid

Waarom zijn deze dokters (nog) niet gestopt? Respondenten noemen voornamelijk het plezier in het werk en patiëntencontact. Het merendeel van de jonge dokters vindt het werk inspirerend en is enthousiast over hetgeen ze doen. Deze bevlogenheid lijkt beschermend ten opzichte van uitval en uitstroom. Wel vindt 80% dat verandering van de huidige zorgstructuur noodzakelijk is en legt daarbij nadruk op vermindering van werkdruk, prestatiedruk en hiërarchie. Gelukkig zijn deze factoren niet inherent aan het doktersvak zelf, maar veranderbare onderdelen van de huidige zorgcultuur, zo stelt De Jonge Dokter. De organisatie pleit dan ook voor een transformatie van de werkomstandigheden waarin jonge dokters een start maken in het vak. Bewustwording en het bespreekbaar maken van de huidige situatie onder jonge dokters en hun leidinggevenden zijn hiervoor essentiële eerste stappen.

Bekijk hier het onderzoek en kijk voor meer informatie op www.dejongedokter.nl.

In NRC verscheen het artikel ‘Helft jonge artsen denkt weleens over stoppen‘ n.a.v. het onderzoek.

Hoe kan een kind dat veel binnenzit, een gedreven werknemer die louter gericht is op de carrière of de oudere in een verzorgingstehuis profiteren van de positieve werking van de natuur op hun gezondheid? Tijdens de Expertmeeting Samenwerken aan natuur en gezondheid van 13 februari 2020 heeft een groep  professionals uit alle sociale domeinen zich via vijf persona over de kwestie gebogen.

De visual die Hester Kaars van de Betekenaar tijdens de bijeenkomst maakte toont de eerste oogst van het panelgesprek en de interactieve sessies rond de gestreste young professional, het gamende kind, de oudere in een verzorgingstehuis, de bijstandsmoeder en de wethouder.

Wil je meedoen of -denken, ideeën inbrengen, een praktijkvoorbeeld delen of een vraag stellen? Neem contact op met onze netwerkadviseur groen, Annette Postma.

De expertmeeting is georganiseerd door Arts & Leefstijl, Staatsbosbeheer, Nature for Health en Alles is Gezondheid. Lees meer over deze bijeenkomst.

Huisarts Raymond Landgraaf (40) besloot het allemaal anders te gaan doen. Hij gooide het roer drastisch om en verhuisde met vrouwlief en kinderen naar een klein dorpje in de Italiaanse Alpen. Vanaf 2013 organiseert hij, onder de naam Otro Elements, ‘back to basic’-expedities in de natuur. “Voor wie alle stress en hectiek even wil ontvluchten en de helende werking van de natuur wil ervaren.” Sinds kort heeft het stel een heuse eigen berg weten te bemachtigen waar ze hun expedities organiseren. Met twee bevriende artsen organiseert hij, met Otro Elements Care, in de magische Alpen ook bijscholingen voor huisartsen en specialisten. Karen van Ruiten sprak met Raymond.

Om maar direct back-to-basic te gaan: wat zie jij als de werking van natuur op gezondheid?

Raymond: “We leven nu in een gestreste samenleving, een rat-race, waarin we van alles moeten, zowel van onze omgeving als van ons zelf. Dat leidt ertoe dat we de omgeving en de natuur rondom ons, maar ook onszelf vaak vergeten. Bij steeds meer mensen is ook de balans tussen activiteit en vertraging weg: we staan continue ‘aan’. Dat geeft een disbalans in ons systeem. Daardoor kunnen er makkelijk mentale en fysieke klachten ontstaan. Dat zie ik als dokter in Zwitserland of als bergdokter in Italië veel gebeuren. In een natuurlijke omgeving komt het autonome zenuwstelsel weer meer in evenwicht en verminderen stress-gerelateerde klachten. Dat is de kracht van de natuur.”

Je biedt sinds een aantal jaar geaccrediteerde nascholingen over leefstijlgerichte interventies in de natuur voor huisartsen en medisch specialisten. Niet alleen gericht op het welzijn van de patiënt, maar ook op het welzijn van de arts zelf, zo las ik. Waarom is dit zo belangrijk?

“We zien wereldwijd een toename van leefstijlziekten, toename van psychische stoornissen en stressgerelateerde aandoeningen. Ook onder artsen is burn-out een toenemend probleem. Hoe kunnen we nog goede en verantwoorde zorg leveren terwijl we zelf onder hoge druk staan en (over)vermoeid zijn? Zorgverleners zijn hulpvaardige mensen die het lastig vinden om ‘nee’ te zeggen, doorgaans perfectionistisch zijn en onder hoge druk moeten presteren. En voor onszelf en onze dierbaren willen we toch een uitgeruste gepassioneerde dokter die de tijd neemt en goed luistert. Tijdens de nascholingen gaan we zorgvuldig in op het welzijn van van de dokter en gebruiken we de kracht van de natuurlijke omgeving. Herverbinding met onszelf, elkaar en de omgeving kan dan het begin van de oplossing vormen. De weg terug naar balans op alle vlakken. Zowel privé als op professioneel gebied. En dat is precies wat wij trachten te bewerkstelligen tijdens onze nascholingen. Hierdoor hopen we dokters te helpen weer in balans te komen zodat ze weer fluitend en vol passie naar hun werk gaan…”

Wat wordt tijdens deze nascholingen precies gedaan? Hoe wordt natuur hierin meegenomen?

“We gaan in op leefstijlgerichte interventies vanuit wetenschappelijk en praktisch oogpunt. Een voorbeeld van een simpele interventie is dat we als dokter naast recepten met pillen ook een recept voor gezonde voeding, dagelijks een half uur wandelen of ademhalingsoefeningen kunnen uitschrijven. Het geschreven recept van de dokter geeft extra kracht bij het advies. We mogen daarom wel wat lef hebben om dit op recept vaker uit te gaan schrijven.” Daarnaast staan stil bij natuurbeleving en ook bij de vragen voor de dokter zelf: ‘Waarom ben je zelf arts geworden?‘ en ‘Wat zijn je passies’, Ben je zelf in balans?’ En dit alles in een magische natuurlijke omgeving en uiteraard onder het genot van heerlijk Italiaans eten.”

Op al jullie expedities geldt een digitale detox, dus geen tablet en telefoon. Mooi, maar aan de andere kant biedt innovatie en tech ook kansen voor leefstijl of gedragsverandering. Zie jij hierin kansen?

“Ik had het net al over de disconnectie en vervreemding van onze omgeving, onszelf en elkaar. Onze algehele verslaving aan onze telefoon, aan sociale netwerken en digitale portals draagt hier zeker aan bij. We worden hierdoor niet socialer, maar a-socialer. Daarbij opgeteld de sociale druk om 24 uur per dag bereikbaar te zijn en doorgaans binnen het uur te moeten reageren op appjes, mailtjes, tweets etc., zorgt voor nog meer stress. Vandaar de digitale detox.”. Maar uiteraard heeft de techniek ons heel veel gebracht. Het gaat erom dat je als dokter daarin ook de balans weet te vinden en altijd de connectie met de patiënt weet te behouden, ook al leven we in een digitaal tijdperk.

Begin 2018 zijn jij en je vrouw officieel eigenaar geworden van Alpe Selvaccia. Hoe staat het nu met die plek? Kunnen onze netwerkpartners, ikzelf of andere geïnteresseerden hier ook naar toe?

“Het is de ideale plek voor verstilling, vertraging, verdieping en verbinding. De uitgelezen plek voor onze expedities. Naast de mogelijkheid om samen met ons de bergen in te gaan bestaat er ook de unieke mogelijkheid om zelf back-to-basic te gaan. Met wat vrienden, een aantal families, met collega’s of eigen cliënten of patiënten. We zijn stap voor stap een soort “wilderness outdoor school” aan het opzetten. Dus als er een groep is die met elkaar rust, vernieuwing en gezondheid op een bijzondere plek wil combineren: jullie zijn van harte welkom…”

Meer weten over Raymond Landgraaf, zijn werkzaamheden, zijn expedities, nascholingen of ‘Healing Mountain’?

Ga naar www.otro-elements.it of naar www.otroelementscare.nl.

Foto: Caspar Diederik