Hoe stel je de mens echt centraal in de zorg? Het initiatief Financieren vanuit de bedoeling onderzoekt de belemmeringen daarvoor, en ontwikkelt handvatten om de mens centraal te stellen. Transformatie vraagt namelijk dat zorg en ondersteuning aansluiten op de behoefte van mensen zelf en hun zorgzame gemeenschappen.

Het onderzoek is volop in beweging, en vindt plaats in een cyclus van inzichten verwerven, in de praktijk te doen, te leren en ontwikkelen met alle betrokkenen zelf.  Alle niveaus zijn in interactie met elkaar. Van bewonersinitiatieven tot Fieldlabs, en van professionals tot lokale en landelijke systeempartijen, onderzoekers en onderwijs.

Publicatie 2024

Financieren vanuit de bedoeling is een open leer- en ontwikkelcommunity waarin mensen uit diverse sectoren van het complexe zorgstelsel samenkomen. De gezamenlijke missie is om de financiering van zorg en ondersteuning effectiever te laten functioneren, gebaseerd op de mogelijkheden van de mens en haar omgeving. Denk aan zorgzame gemeenschappen, organisaties, gemeenten, zorgverzekeraars, regionale projectleiders, ondersteuningsorganisaties en landelijke partijen, waaronder VWS, ZiN, Nza, RIVM, RVS, ZonMw, RegioPlus, Alles is Gezondheid en Health~Holland.

Lees de onderstaande publicatie voor een inkijkje in de eerste opbrengsten en reflecties op het proces.

Uitdaging en spanningsveld

Het traject ‘Financieren vanuit de bedoeling’ is ontstaan uit een leergroep van 10 regio’s die werken aan de transformatie van zorg naar gezondheid. Kern van hun aanpak is dat het (potentiële) vermogen van de mens en zijn omgeving leidend is voor het professioneel handelen in gezondheid en zorg.

Maar het structureel maken van successen uit deze regio’s komt maar langzaam van de grond. Financiering is daarbij meestal de grootste belemmering. Tegelijkertijd geven systeempartijen aan dat zij graag de ontwikkeling van zorg naar gezondheid willen ondersteunen, maar dat hun instrumentarium daar nog
onvoldoende op aansluit.

Bovenstaand spanningsveld levert echter ook een kans op: kunnen we mensen uit de werelden van praktijk, beleid, financiering en onderzoek bij elkaar brengen? Zodat we samen de mogelijkheden ontdekken en de benodigde stappen kunnen zetten in de doorontwikkeling van zorg naar gezondheid?

Ontwikkeling van de lerende gemeenschap

De lerende gemeenschap over ‘Financieren vanuit de bedoeling’ is volop in ontwikkeling. Die ontwikkeling bestaat uit verschillende onderdelen:

• Werkbijeenkomsten: Diverse lagen van het systeem nemen deel aan interactieve werkconferenties.
• Workshops: Tijdens congressen en bijeenkomsten worden workshops georganiseerd, gericht op gezondheid en zorg. Kijk bijvoorbeeld naar Financiering vanuit de bedoeling – World Design Embassies 27 oktober 2023 en Congres Bouwen aan een preventie-infrastructuur|De Congreszaak op 7 december 2023.
• Artikelen en Publicaties: Kennis wordt verspreid via de ontwikkeling van artikelen en publicaties.
• Samenwerking met Regio’s: De lerende gemeenschap breidt uit door samenwerking met verschillende regio’s.
• LinkedIn Community: Een digitale ontmoetingsplek is opgezet om de gemeenschap te versterken en te verbinden. Financieren vanuit de bedoeling | Groepen | LinkedIn

Meedoen?

Financieren vanuit de bedoeling is een open leergemeenschap. Je bent van harte welkom. Je kunt ons volgen en zelf onderwerpen inbrengen in onze LinkedIn-groep. Je kunt ook contact opnemen met de initiatiefnemer en trekker: Hilbrand Jacobs | info@hilbrandjacobs.nl | 06 1343 4403

-Zet de stap naar buiten, vind de weg naar binnen. Op 21 juni 2023 organiseerde Alles is Gezondheid het jaarcongres: De Groene Route. Speciaal voor 400 vooruitstrevende gezondheidsprofessionals uit heel Nederland. Op deze pagina vind je de videos, visuals, leestips, interessante links, publicaties en foto’s. Dit in navolging van het belang dat Alles is Gezondheid al langer hecht aan de kracht van natuur en gezondheid. 

Op de langste dag van het jaar weken we af van de gebaande paden. Op weg naar een groener, gezonder en gelukkiger Nederland. Met de focus op natuur, buiten en groen. Maar De Groene Route staat ook voor veranderen, verduurzamen en het natuurlijke in jezelf. De vraag is hoe we gezamenlijk koers houden en wie de rol als gids vervult. Op het Inspyrium terrein van Boomkwekerij Ebben deden bezoekers mee aan een programma vol interactie, inspiratie en praktijkvoorbeelden.

Animatie: welkom bij De Groene Route

Congresvisual: welke groene stappen zet jij?

Praatplaat: bij evaluatie Alles is Gezondheid

Labyrint: veerkracht en verlies

Leestips en interessante links

• Uitleg praatplaat ‘Zonder gezonde omgeving geen gezond bestaan. Samen werken we aan een evenwicht’ n.a.v. de wetenschappelijke evaluatie van Alles is Gezondheid
• Lees hier het volledige evaluatieonderzoek en transformatie inzichten vanuit acht jaar Alles is Gezondheid (van Universiteit Maastricht/WUR/RU/RIVM voor ZonMW).
• Lees hier de Handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners: Top-10 maatregelen voor nieuwbouw en gebiedsontwikkeling.
• Bekijk hier de video van kunstenaar Maria Koijck over het afval dat overbleef na haar borstkankeroperatie.
• Lees hier meer over natuurlijk rouwen en de rol van het labyrinth. Een labyrint kan je helpen dát los te laten wat je los mag laten en is zo een krachtige manier om bij jezelf te komen.

Klein cadeau: muziekwandeling en Smove

• Maak de Muziekwandeling Pelgrim van Lotte Pen in je eigen omgeving: hier staat de uitleg en link waar je de audio kan streamen of downloaden.
• Smove staat voor smart movement. Heb je het gemist? Check deze video. Speciaal voor Alles is Gezondheid staan ze klaar om jullie organisatie of team te laten kennismaken met smove tijdens werktijd. De eerste 10 aanmeldingen krijgen 25% korting op het Smove light pakket (o.v.v. AiG2023).

Fotoverslag: congres in beeld

Op 21 juni 2023 is de handreiking “Natuurinclusief Bouwen voor Gezonde Bewoners: Top 10 Maatregelen voor Nieuwbouw en Gebiedsontwikkeling” uitgereikt aan Christianne van der Wal tijdens de eerste Natuurinclusief Top in Kamerik. Dit vernieuwende document, samengesteld door een team van experts op het gebied van de domeinen gezondheid, natuur en bouw, biedt inzichten en aanbevelingen om de integratie van natuur in bouwprojecten te bevorderen en gezonde woonomgevingen te creëren.

Natuurinclusief bouwen zit in de lift. En dat is broodnodig, het gaat niet goed met de biodiversiteit in Nederland. De bewijzen voor het positieve effect van een groene woonomgeving op gezondheidsproblemen zijn overtuigend, vooral op het voorkomen ervan. Met de handreiking ligt er een top 10 aan maatregelen die kunnen worden genomen bij nieuwbouw- en gebiedsontwikkelingsprojecten om de natuur te integreren en een gezonde leefomgeving te bevorderen. Er is niet eerder een publicatie ontwikkeld die gezondheidseffecten bij natuurinclusief bouwen zo duidelijk in kaart brengt. Ook is het voor het eerst dat de domeinen natuur, bouw en gezondheid samen optrekken en tips voor de praktijk bundelen.

Top-10 Maatregelen voor Nieuwbouw en Gebiedsontwikkeling

De maatregelen omvatten o.a. het creëren van groene daken en gevels, het behouden en herstellen van natuurlijke habitats, groene speelplekken, verbindingsroutes of gezamenlijke buurt(moes/pluk)tuin en het implementeren van waterbeheersystemen die de biodiversiteit ondersteunen. Met name voor gemeenten, opdrachtgevers, beleidsmakers, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, projectontwikkelaars en bouwbedrijven is de informatie cruciaal.

De handreiking is een initiatief van Alles is Gezondheid en het KAN Platform en is tot stand gekomen in samenwerking met Agenda Natuurinclusief. Alles is Gezondheid is een netwerk van publieke en private partners die de beweging naar een gezonder Nederland stimuleert. Het KAN Platform werkt aan klimaatadaptief en natuurinclusieve nieuwbouw en wordt geleid door Bouwend Nederland, NEPROM en WoningbouwersNL.

Bekijk hier de handreiking:

Dood en leven zijn naadloos verbonden in de kringloop van de natuur. De natuur leert ons dat alle fasen van de cyclus belangrijk zijn, troost bieden en ons veerkrachtig maken. Daarom besteedden we tijdens ons Jaarcongres, De Groene Route (21 juni j.l.) aandacht aan de manier waarop de natuur kan helpen bij transformeren. Van loslaten tot zaaien en opnieuw beginnen.

It’s important to die every minute and to be reborn again (j. Krishnamurti)

Je zou het leven kunnen kunt zien als een proces van loslaten. Gedurende je hele leven heb je te maken met verlies, al dan niet bewust. Hoe ga je om ontslag, een scheiding, verdriet? Hoe ga je om het gemis van een dierbare en van jezelf, zoals je was bij die persoon? Wie laat je toe en welk persoon of welke overtuiging laat je juist los?

De veranderkracht van het labyrint

Een labyrint kan je helpen dát los te laten wat je los mag laten en is zo een krachtige manier om bij jezelf te komen. In het labyrint verlies je alleen dat, wat niet meer bij je past. Wat wil je zaaien om verder te gaan?

Het labyrint is het universele symbool voor het transformatieve proces. Van het afdalen naar de diepten van de eigen psyche, het aangaan van uitdagingen in dit proces en het vinden van de Kern. De vorm van het labyrint geeft vertrouwen dat je niet kunt verdwalen en juist dat vertrouwen in de weg biedt de veiligheid om je pijn met andere ogen te zien en met liefde los te laten. De weg terug naar buiten vanuit het middelpunt van het labyrint, is symbool voor het (weer) gaan staan op eigen benen. Je inzichten van het gelopen pad neem je mee terug de wereld in. Ervaar dat een ‘eindpunt’ ook een beginpunt kan zijn.

De sessie tijdens De Groene Route op 21 juni is georganiseerd door Loek Hezemans van Alles is Gezondheid en Staatsbosbeheer, Wico Mulder en Fook Hali  (Alles is Gezondheid) in samenwerking met labyrintcoach John Musterd en psycholoog Hilde Bolt.

24 HRS of Humanity

Wico Mulder en Hilde Bold zijn bezig met de organisatie van een 24-uur durend ritueel (je loopt naar het centrum en weer terug; loslaten en manifesteren/realiseren van een intentie). De 24 uur wordt opgesplitst in 4 thema-delen van 6 uur waarbij elk deel  staat voor een jaargetijde, element, windrichting of dimensie. Wil je meer weten? Neem contact op met Wico Mulder.

We hebben in Nederland de afgelopen 150 jaar een uitermate betrouwbaar energiesysteem gebouwd en onze samenleving is dan ook gebaseerd op het feit dat er altijd energie is. We willen met elkaar de klimaatdoelen halen, maar met natuurlijke bronnen kunnen we op lange termijn niet aan de enorme energievraag voldoen.

Kunnen we toe met minder energie? Wat zou ons en de wereld dat kunnen opleveren? En hoe hangt deze vraag samen met het model van marktdenken dat gericht is op economische groei. Is dit model nog wel van deze tijd?

Het loslaten van permanente toegang tot energie is spannend, maar lijkt onvermijdelijk. Deze webinar is de eerste in de reeks waarin we onderzoeken hoe de energietransitie vorm kan krijgen en welke consequenties deze heeft op onze gezondheid in de breedste zin van het woord.

Deze eerste editie van 26 januari 2023 is drukbezocht door belangstellenden uit de enegiesector en verschillende sociale domeinen. Er is afgetrapt door:

• Koen Eising (CSR Director bij energiebeheerder Alliander)
• Hans Stegeman (Chief Economist bij Triodos Bank)
• Hans Schnitzler (Filosoof en publicist)

Het gesprek wordt geleid door Karen van Ruiten (Alles is Gezondheid)

Kijk hier het webinar terug:

‘We zijn ver verwijderd van de energiewerkelijkheid om ons heen. De natuur bestaat bij de gratie van haar bijdrage aan ons leven, terwijl het eigenlijk andersom moet zijn. Wij zouden dienstbaar moeten zijn aan de natuur die ons zoveel geeft.’ Koen Eising, MVO Manager bij netwerkbedrijf Alliander, maakt zich hard voor een nieuwe kijk op ons energieverbruik en wil gezamenlijk mogelijke opbrengsten verkennen. Hoog tijd voor een Gezond Gesprek met Karen van Ruiten.

Waarom richt je je bij Alliander op duurzaamheid en brede welvaart?

‘Ik ben bij Alliander gaan werken omdat Alliander onderdeel is van de oplossing. Er gebeurt veel. De samenleving schakelt snel om naar duurzame vormen van energie en dat moet de netbeheerder faciliteren. In de toekomst gaan we allemaal zelf energie opwekken, niet meer via grote kolen- en gasinstallaties, maar veel meer decentraal. Dan heb je eigenlijk alleen het net nog nodig om het aan elkaar te verbinden. We merken nu dat het een hele uitdaging is het energienet op tijd klaar te krijgen voor deze transitie. De vraag is te groot en materiaal, ruimte en technici zijn schaars.’

Wat kunnen we anders doen?
‘Als je van een afstandje, op holistische wijze kijkt naar wat we aan het doen zijn, dan zie je dat we de energievraag van onze huidige levensstijl één op één proberen te vertalen naar duurzame oplossingen. Maar niemand vraagt zich af of we met minder energie afkunnen. Een gemiddeld huishouden heeft inmiddels meer dan 90 elektrische apparaten. Waarom moeten we altijd maar meer hebben? We zijn behoorlijk energieverslaafd en de netbeheerders zien de maakbaarheidsproblemen alleen maar groeien. Dan kom je bij de filosofische vraag: kunnen wij als mens af met minder energie? Dan kun je zeggen: het is maatschappelijk ondenkbaar om privileges af te pakken, maar waar ik naar op zoek ben is naar de voordelen, een bepaalde maatschappelijke (levens)winst die achter dit vraagstuk schuilgaat. Is het niet zo dat als wij met minder energie om kunnen gaan, dat dat niet alleen economischer is, ons veerkrachtiger maakt, maar dat het ons ook dichter bij een natuur brengt?’

Wat kunnen we leren van de natuur als het gaat over minderen? En hoe verhoudt zich dat tot onze fysieke maar vooral ook mentale of emotionele gezondheid?
‘We roepen vaak dat we helemaal verstoken zijn van de natuur. Misschien moeten we die verbinding weer terugbrengen, daarin schuilt denk ik veel waarde. Ik denk dat de twenty-four-seven-economie met de directe en permanente beschikbaarheid van alle media en services om ons heen erg ongezond is. Na het lezen van Leven en werken in het ritme van de seizoenen van Jaap Voigt viel bij mij het kwartje. Het is veel natuurlijker om je tempo af te stemmen op de energie die er is. Momenteel doen we dat niet meer. Ik durf te stellen dat we hierdoor kampen met een collectieve oververmoeidheid. In Europa hebben we meer dan 100 jaar 100% leveringszekerheid van energie, waar dat in andere landen niet zo is. Stel dat we dat durven los te laten en onze energiebehoefte veel meer afstemmen op de duurzame energie die beschikbaar is. Dan ontstaan interessante ideeën over ons levenstempo. Zomer en winter, de wind en de zon zijn dan bepalend voor wat er kan. Wie weet brengt dit meer rust. Het zorgt er in ieder geval voor dat we niet oneindig ons energienet hoeven uit te breiden ten koste van grondstoffen en de natuur.

Als we op een breed, mondiaal niveau kijken, wat is in jouw ogen de oplossingsrichting als het gaat over onze omgang met energie en de aarde?
‘Wanneer we het hebben over energetische groei en de economische groei, dan is dat een verdelingsvraagstuk. Iedereen heeft recht op een bepaald minimum om volwaardig te kunnen participeren. Het energiegebruik is echter, net als vermogen, ongelijk verdeeld in de wereld. Een inwoner in Canada verbruikt jaarlijks het tienvoudige vergeleken met iemand uit India. We weten hoeveel energie iemand nodig heeft om in zijn bestaan te voorzien, maar ik mis de ethische discussie over het nut van de luxe als jacuzzi’s in achtertuinen, het helikopterskiën en de korte cylcus van steeds weer nieuwe smartphones, etc. De overheid normeert afzonderlijke apparaten op energiegebruik, maar is niet normatief over wat we qua energiegebruik nog geoorloofd vinden. Handicap hierbij is dat ze ook niet goed weten welke luxeproducten en diensten eraan komen. Voor die energieverkwisting aan de top hebben we dus nog geen mechanisme om het te dempen of zelfs te voorkomen. Als je dit heel serieus neemt zul je de luxe die veel CO2 ruimte vraagt op voorhand ter discussie moeten stellen.’

We respecteren de natuurlijke grenzen van onze planeet niet en mensen zoeken iets buiten zichzelf, bijvoorbeeld om niet te voelen. Vele voorbeelden zoals alcohol, roken, snoep, maar ook shoppen of te veel werken. Hoe kijk jij aan tegen die ‘gedragsverslaving’?
‘Wat mij is opgevallen in verkenningen die we tot nu toe hebben gedaan, is hoe cyclisch de natuur is. Onze seizoenen, dag en nacht, eb en vloed, geboorte en sterfte, zo zijn er nog eindeloos meer cycli te benoemen. Dit staat haaks op onze lineaire maakbare 24-uurs-samenleving. Ik ben geen expert, maar de relatie met onze psychische en fysieke gezondheid is te leggen. Ook wij mensen waren cyclisch georganiseerd, maar nu alles om ons heen permanent ‘aan staat’, is er geen ruimte meer voor rust. En rust lijkt me nodig om te herstellen en weer te kunnen presteren. Net zoals elke tegenslag een bron kan zijn van groei. Ik zie wel een analogie tussen onze belofte dat er altijd water, energie en dataverkeer zal zijn en onze gegroeide verwachting dat alles maakbaar is. Ook geluk. En dat is natuurlijk een misverstand.’

Het is een gelaagd probleem, de oplossing een transitie. Welke aspecten hiervan zijn in jouw ogen voor ons netwerk waardevol om over na te denken en aan bij te dragen?
‘Ten eerste lijkt het me relevant samen na te nadenken over een ‘inclusieve energietransitie’. Hoe we kunnen zorgen dat iedereen profijt kan hebben van de kanteling van het energiesysteem? Daarnaast gaat het om een ‘ecologische energietransitie’. Momenteel kneden wij bronnen van energie op zo’n manier dat wij altijd energie hebben, terwijl dat geen natuurlijke wetmatigheid is. Ik wil nadenken over hoe we die permanentie van energie kunnen loslaten en hoe we ons anders kunnen verhouden tot leveringszekerheid van energie. Hoe kunnen we (weer) laveren met de seizoenen, met een natuurlijke energiebalans. We hebben het antwoord nog niet, maar daar gaan we naar op zoek. Wat betekent dat bijvoorbeeld voor vakanties? Of werk, in praktische zin? En welke gezondheidseffecten zijn te verwachten als we meer ‘energie-pauzes’ gaan ervaren? Ik zou eigenlijk iedereen willen vragen mee te denken over hoe de gezonde energietransitie eruitziet.’

Dat klinkt heel mooi, juist ook in co-creatie. Je wilt dus samen nadenken over wat het betekent als er minder energiezekerheid is?
‘We kunnen nagaan wat de verborgen maatschappelijke kosten en de maatschappelijke opbrengsten zijn als wij weer om moeten gaan met minder of fluctuerende energie. Zou het een zegen kunnen zijn? Je gaat misschien met je buren de energie van zonnepanelen verdelen, misschien komen bepaalde verloren ambachten en verloren vaardigheden weer terug of we moeten accepteren dat er even niks te doen is. Dat is voor heel veel mensen een enge gedachte, maar kan het ook een potentiële rijkdom zijn?

We denken met een Health Transformation Community na over vernieuwende en praktische oplossingen voor gezondheidsvraagstukken. Zouden we elkaar daarin meer kunnen versterken?
Ja, een transformatie is inderdaad wat het moet zijn; met elkaar zoeken naar de energy transformation. We moeten ook onszelf transformeren in hoe we met energie omgaan. En daarin kunnen we elkaar zeker versterken. We onderzoeken momenteel met Worldconnectors of we een stichting kunnen oprichten voor energiebewustzijn, waarbij we alle voorbeelden en ideeën over hoe we kunnen transformeren gaan verzamelen. Ook hebben we de  kunstwereld ingeschakeld om ‘verbeeldingen’ op energiebewustzijn in kaart te brengen. En zo hopen we ook met jullie te ontdekken waar op de wereld voorbeelden zijn van deze energietransformatie in relatie tot gezondheid.’

Alles is Gezondheid sprak met Koen Eising in aanloop naar het webinar Energiebewustzijn & Gezondheid, op 26 januari. Voor meer informatie over het webinar Energiebewustzijn & Gezondheid (gratis) kijk je hier of meld je meteen aan: https://lnkd.in/efJYcfVr.

————-

Inspiratietips:
Health Transformation Community
Jason Hickel: Less is More
Leven en werken in het ritme van de seizoenen van Jaap Voigt
Lees ook het interview met Joost Bijlsma: Het belang van een nieuw perspectief en verandering in de zorg.

De focus op economisch gewin in plaats van op gezondheid van mensen, dwingt zorgprofessionals regelmatig in een hoek ver van hun beroepsethiek. Een situatie die verandering stimuleert, zo blijkt uit de vele praktijkvoorbeelden die het boek Heel de zorg rijk is. Van het afstappen van narcosegas, via duurzamer (ver)bouwen tot het stoppen met plastic verpakkingen en medicijnverspilling. Auteurs Cathy van Beek en Joost Bijlsma leiden ons naar een inspirerend zorglandschap dat zinniger, zuiniger en zonniger is.

Waarom moest dit boek er komen?
Bijlsma: ‘Ik wilde tien jaar geleden al verhalen over duurzame zorg schrijven, maar toen leefde dit thema totaal nog niet. De urgentie die toen miste is er nu wel. Met mede-auteur Cathy van Beek kwam ik tot de conclusie dat er diverse bewegingen op gang zijn gekomen en dat in de zorg behoefte is aan inspirerende verhalen van pioniers. Iedereen beseft dat er iets moet veranderen, maar wat moeten we met dat besef? Het is echt een groot misverstand dat het wat dingetjes doen is en dat het huidige systeem op de oude voet kan doorgaan. Er is echt een paradigmashift nodig en integrale verandering. Dat zorgt voor verwarring. Want waar moet je beginnen?’

Heel de zorg is ingedeeld als reisgids. Waarom?
‘We stellen mensen via een motiverende route met verhalen, routekaarten en tips in staat een reis naar duurzame zorg te maken. De pioniers die aan bod komen laten zien hoe het anders kan. Ik denk dat het belangrijk is, dat je vanuit het scheppen van een mooiere toekomst gaat denken. Positieve Gezondheid, is daar in mijn ogen een heel goed beginpunt in. De basis van duurzame zorg moet zijn dat we heel anders gaan kijken naar gezondheid.’ (Dit komt terug in hoofdstuk Zinnige Zorg.)

Jij signaleert als reisleider dat het bedrijfsleven verder is dan de zorg als het gaat om duurzame ontwikkelingen.
‘Het bedrijfsleven is eerder begonnen met duurzame stappen. Mooie voorbeelden als Interface en Patagonia laten zien hoe je integraal kunt verduurzamen. Wat je daar duidelijk ziet, is dat de leiding duidelijke doelen stelt en de eigen medewerkers ruimte geeft om zelf de organisatie te hervormen. Dat wil je in de zorg ook. Professionals die het zelf dragen en het goede voorbeeld geven op het gebied van duurzame zorg. Zorgprofessionals kunnen koplopers zijn in verduurzaming. Ze eindigen steevast bovenaan in lijsten van vertrouwde beroepen. De arts, verpleegkundige of psychiater is geloofwaardig om bijvoorbeeld mensen te overtuigen van een gezondere en duurzamere leefstijl. Zeker als ze zelf met hun duurzame praktijk of leefstijl het goede voorbeeld geven.’

Net als in het bedrijfsleven draait het in de zorg om financiële belangen. Is dat ook een van de zaken die mis zijn in het huidige systeem?
‘Het bedrijfsmatige denken is op bepaalde plekken in de zorg een probleem. Dat heeft vooral met de bekostiging te maken die gericht is op productie en onvoldoende op uitkomsten. Je zou willen dat het gaat om gezondheidswinst en niet zozeer om zoveel mogelijk zorg produceren. Zeker in het duurzame denken is het juist belangrijk dat je minder zorgproductie wilt en meer gezondheid. Want minder zorgproductie betekent ook minder uitstoot en minder milieubelasting.

Is er sprake van krachtenbundeling op gebied van verduurzaming in de zorg?
‘Ja, achter veel verhalen zit echt een beweging. Denk aan voorbeelden als Niek Sperna Weiland (pg 114) die een beweging op gang heeft gezet rond het verminderen van anesthesiegassen in het Amsterdam UMC en daarbuiten, of de stroming rond de Groene OK die is ontstaan is in het Radboudumc of het verhaal van Jelle Ferwerda (pg 119) die een beweging rond duurzame voeding op gang heeft gebracht waar uiteindelijk ook Diverzio uit voortgekomen is. Je ziet nu ook al dat de diverse bewegingen hun krachten weer bundelen in de Groene Zorg Alliantie. Die verbindingen en samenwerkingen zijn nodig, want als we willen dat bijvoorbeeld de farmacie standaard pillen in milieuvriendelijke verpakkingen gaat aanbieden, dan zullen heel veel zorgaanbieders in Europa samen druk moeten uitoefenen. Die beweging moet heel groot worden wil het écht veranderen, liefst wereldwijd. Gary Cohen, een van de gidsen in het boek, is mede-initiatiefnemer van de wereldwijde beweging Health Care without Harm. Die beweging begint best invloedrijk te worden, maar ook daar moet nog veel meer power achter komen.’

Wat me opviel is de discrepantie tussen evidence based-werken, alleen doen en vergoeden wat nuttig is aan de ene kant en willen innoveren en veranderen aan de andere kant. Voor verandering is toch ruimte en experiment nodig?
‘Ik snap wat je zegt, dat wrijft. Binnen organisaties is inderdaad volop ruimte nodig voor het experiment. En rigide meten, vanuit ziektedenken in plaats van gezondheidsdenken is te beperkend. Bij het vergoeden en toelaten van nieuwe vindingen zou je vaker moeten toetsen op duurzaamheid of werkzaamheid, waarbij je kijkt naar uitkomsten en gezondheidswinst. Als je het plat slaat, zou ik zeggen dat iedereen in de zorg zijn eigen werk opnieuw moet uitvinden en daarbij moet nadenken over de vraag: hoe kan ik mijn werk zo doen, dat het zo min mogelijk schade voor de planeet oplevert, dat het onze grondstoffen zo min mogelijk uitput en ook dat ik niet mezelf of mijn collega’s uitput?’

Voorbeelden in jullie boek gaan ook over verder kijken dan financieel belang van de organisatie, iets goed doen voor de cliënt en kijken naar de kwaliteit van leven. Kan dat zorgen voor meer voldoening voor de professional (en minder uitputting)?
‘Ja, die insteek is de basis en daarmee kun je het hoge ziekteverzuim en personeelstekort terugdringen. Het hoofdpijndossier van nu. Niet iedereen ziet dat nu nog omdat een transitie chaotisch verloopt. We zitten in een overgang van tijdperken en we zoeken naar nieuwe waarden. Daarom was het ook zo mooi om dit boek te schrijven, want de pioniers laten nu al zien hoe de toekomst eruit kan zien. Zij laten zien dat de bestemming waar we naartoe reizen misschien wel mooier is in plaats van minder. We hebben het de hele tijd over minder. Minder veeteelt en minder zorg, terwijl het misschien wel meer is. Meer geluk en meer gezondheid; het gaat om andere waarden. Dat perspectief hebben mensen in deze chaotische periode nodig.’

Jij hebt het over een overgang van tijdperken. Van welk tijdperk naar welk tijdperk gaan we in jouw ogen?
‘Je ziet de overgang van het economische tijdperk, dat sterk gericht is op winstmaximalisatie, productie en concurrentie, naar een economisch model met meer samenwerken dat veel beter omgaat met schaarse hulpbronnen en met mensen. Fossiele brandstoffen raken op, de schade daarvan neemt toe en macht daarover veroorzaakt ongelijkheid. Het lijkt extra ingewikkeld door de grote polarisatie. Het wordt voortdurend geframed als een botsing links-rechts. Maar het is in mijn ogen helemaal niet ‘tegen elkaar’, maar het herontdekken dat we in een systeem leven waar iedereen van elkaar afhankelijk is.’

Hoe kunnen we met elkaar het veranderproces verder versnellen?
‘Het kost veel tijd en heel lastig is de gefragmenteerde politiek, terwijl een integrale visie nodig is. Het zijn systemen die met elkaar te maken hebben. De boeren en ook de zorg moeten het anders gaan doen. Dat kan alleen als de zorg en de boeren elkaar stimuleren, bijvoorbeeld als een boer zijn biologische streekproducten kwijt kan aan de zorg in de buurt. Nu zeggen we het moet minder en we hebben geen perspectief. Maar het perspectief is er wel: samenwerken aan een nieuwe economie. Er is wel een verbinding met ‘We willen een leefbare aarde voor onze kinderen’, maar voor iedereen is er een andere trigger denk ik. Waar de een aanslaat aan op een gezonde leefstijl, doet de ander dat meer op bijvoorbeeld rijden in een elektrische auto. Je kunt niet met één verhaal iedereen motiveren.’

‘We moeten herontdekken dat we in een systeem leven waar iedereen van elkaar afhankelijk is’

Met het boek Walk your meeting inspireert Martine de Vaan steeds meer mensen om lopen in de werkdag te integreren. De Gezondheidsenquête (CBS/RIVM, mei 2022), laat zien dat volwassenen tussen de 18 en 35 jaar in 2021 minder bewogen dan in de voorgaande jaren. Onvoldoende lichaamsbeweging brengt ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee en structureel meer bewegen tijdens de werkdag kan daar iets aan doen. Reden genoeg voor Karen van Ruiten om een gezond gesprek te voeren met Martine.

Hoe is je liefde voor wandelen ontstaan?
‘Ik ben graag buiten en wandelend kom je op de mooiste plekken. Binnen ben je afgeschermd van de wereld; je hoort geen vogels, merkt soms niet eens wat voor weer het is. Lopen is ook een heel fijne manier om je door een stad, door de wereld, te verplaatsen. Het gaat traag genoeg om dingen echt te zien, of contact te maken met iemand die je tegenkomt. Op de fiets zeg je sneller in het voorbijgaan gedag, of je moet in een split second beslissen om te stoppen . Bij wandelen gaat dat natuurlijker. Ook kun je betere gesprekken voeren.’

Je bent wandelmeetings weetings gaan noemen. Waarom richtte je ‘Weeting’ op?
‘Om drie redenen. Ten eerste wil ik mensen meer verbinden met hun directe omgeving, in de hoop dat ze er meer belang aan hechten. In het wandelend vergaderen zag ik daar kans toe. Ten tweede geloof ik niet dat we op de goede weg zijn in de manier waarop we mensen motiveren om te bewegen; we presenteren bewegen als een extra opgave waarvoor je tijd moet maken. Je moet je werk onderbreken om te gaan bewegen. Het dagelijks leven is in onze samenleving georganiseerd om het jou makkelijk te maken, je hoeft zelfs niet meer op te staan om het licht aan te doen. Ook cultuur speelt een rol. “Gaat u zitten” is een uiting van gastvrijheid. Intussen wordt je verteld dat je moet bewegen. Dat is frustrerend. Ik denk dus dat we fundamenteler moeten kijken, bijvoorbeeld naar onze werkmethoden. Daarnaast zijn er veel mensen die afhaken bij het woord sport, die groep bereik je niet. Ten derde vind ik dat vergaderingen productiever en energieker mogen. Een wandelmeeting met een grotere groep deelnemers vraagt wel wat van de initiator of voorzitter met betrekking tot de voorbereiding, het ontwerp, de begeleiding en design van de sessie. Toch nog even ter aanvulling: het is een simpel, goed idee dat weinig tot niks kost.’

Wat was je aanpak?
‘Miljoenen Nederlanders hebben hetzelfde probleem van te weinig bewegen en te veel zitten. Ik wilde kantoorwerkers vooral inspireren zelf een Weeting te gaan doen. In eerste instantie bleef het vaak bij een keer. Mensen gaan vaak met plezier mee weeten als je ze uitnodigt , toch is dat iets heel anders dan dat ze het structureel zelf gaan doen en op hun beurt anderen uitnodigen. Ik constateerde dat er meerdere acties tegelijkertijd nodig waren om een organisatie in beweging te krijgen en richtte me stapsgewijs op wat er miste. Zoals het ontbreken van routes. Mensen kennen hun werkomgeving vaak niet zo goed. Met een route weet je zeker dat de afstand past bij de beschikbare tijd, en dat je op tijd terug bent. Ik richtte me vervolgens op het geven van workshops om meer tools te bieden. Overigens bleek mijn aanname juist dat een telefoon heel handig is om op grotere schaal routes te verspreiden, maar dat mensen het fijn vinden om tijdens een wandelmeeting de telefoon weg te doen en met elkaar te zijn zonder digitale prikkels.’

Er zijn steeds meer mensen die ‘Weeting’ integreren in de dagelijkse routine. Hoe komt dat?
‘Een samenloop van dingen. Steeds meer bewustwording van hoe ongezond zitten is; meer flexibiliteit in werken, ondanks dat veel mensen zich nog schuldig voelen als ze naar buiten lopen. Dat in combinatie met de coronapandemie waarin heel Nederland meer is gaan lopen. De stap vanuit thuis werken en een rondje lopen en je bedenken: ‘ik kan ook wel een telefoontje doen’ is klein. Het 1 op 1 ontmoeten of in een groepje kon in de pandemie alleen maar buiten. Wandelmeetings kregen een positieve connotatie: “dat is een verantwoorde manier om elkaar te zien’. ‘Toen is de waarde extra naar voren gekomen en is het normaler geworden.’

In de situatie waarin thuiswerken de norm werd zagen we steeds meer mensen wandelen en wandelend vergaderen. Is dit volgens jou een tijdelijke of blijvende gedragsverandering?
‘Het is nu de kans om het blijvend te laten zijn, maar organisaties moeten werknemers dan wel faciliteren. Met routes, werkvormen, via ambassadeurs en door het te integreren in de werkmethoden van de organisatie. Bij een grote organisatiedag, bij curcussen of strategiesessies kun je bijvoorbeeld structureel wandelende meetingsessies op het programma zetten en goed uitvoeren zodat mensen ervaren dat het werkt en dat je er meer uithaalt dan een zittende vergadering. Dan raken meer medewerkers bekend met weeting en maak je het normaal.
Uit mijn afstudeeronderzoek dat ik deed in het kader van een MBA bij Nyenrode blijkt ook dat het een samenspel is van dingen waarin alle schakels moeten kloppen. In mijn boek staan die schakels beschreven, Werken in Beweging heeft een goede brochure gemaakt.’

Hoe zorg je ervoor dat wandelend vergaderen een blijvende gedragsverandering wordt en welke taak ligt hier voor de overheid?
‘Dat zit hem allereerst in de fysieke omgeving en het serieus nemen van een loopvriendelijke omgeving. Letterlijk ruimte maken voor lopen. Lopen is zo vanzelfsprekend dat het een blinde vlek is geworden. Ontwerpers, planologen en verkeerskundigen moeten kennis opbouwen en de voetganger in hun programma’s en functieomschrijvingen opnemen. Maar de overheid heeft ook een rol bij gedragsverandering. Campagnes zijn waardevol, zeker in samenwerking met andere organisaties. En de overheid kan natuurlijk het goede voorbeeld geven door wandelmeetings te faciliteren voor werknemers en in te zetten in contact met burgers. Bij gemeenten gebeurt dat steeds meer.’

Als we het hebben over mobiliteit zien we in overheidsstukken dat het veel meer gaat over de auto, fiets of openbaar vervoer. De voetganger wordt vaak vergeten. Hoe kan de overheid de voetganger meenemen?
‘Dat is de precies de vraag waar de City Deal Ruimte voor Lopen zich over buigt. We hebben veel kennis te ontwikkelen op gebied van: ‘Hoe ziet de ideale voetgangersstad eruit, waar hoort het thuis in de organisatie?’ Spelende kinderen, hardlopers, recreatieve wandelaars, ouderen die een ommetje lopen zijn vaak niet te vangen in de logica van de verkeerskunde. Binnen de City Deal Ruimte voor Lopen onderzoeken we dus ook waar de voetganger in de gemeentelijke organisatie het beste gepositioneerd kan worden. Is dat mobiliteit, gezondheid, groen of economie? Bij de meeste gemeenten ontstaat er een werkgroep binnen de organisatie om samen te werken waar meer dan een portefeuillehouder nodig is. In ieder geval is het van belang dat er dedicated geld is, specifiek voor de voetganger.

Met de CityDeal ontwikkelen we kennis en creëren we fysiek aansprekende voorbeelden van de ideale voetgangersstad. Wie erbij nodig is, hoe je dat vangt in beleid met als belangrijk onderdeel Verleiden om te Lopen. We werken ook aan gedragsstimulering. Je hoopt ook dat mensen door buiten te lopen zien dat het te stenig is. Dat meer groen mooier is dan veel tegels, en dat er veel parkeerplaatsen en weinig voetpaden zijn. Dat is een prettige bijkomstigheid van een Weeting.
Het is toch ironisch dat in de sportschool steeds vaker virtuele landschappen worden ingezet tegen de verveling op cardio apparatuur, terwijl je zo de natuur in kunt. Dan heb je niet alleen beeld, maar ook geluid, geur en je voelt de zon of de wind.

Inwoners vinden trottoirs, voetpaden, maar ook groen en bankjes steeds belangrijker, daardoor wordt het voor een gemeente makkelijker om bij herinrichting van de straat die belangen mee te nemen. Als inwoners van een stad zelf de behoefte niet hebben dan werkt het niet.’

Hoe kan het netwerk van Alles is Gezondheid (verder) helpen mensen wandelend te laten vergaderen?
‘Alles is Gezondheid heeft veel ervaring met het creëren van een netwerk in de wereld van de gezondheid. Dat is een netwerk dat gemeentelijke stedenbouwers of verkeerskundigen niet zomaar hebben, hier kan Alles is Gezondheid helpen verbinden. Alles is Gezondheid kan het belang van Verleiden om te Lopen helpen bepleiten bij beleidsmakers die bezig zijn met herinrichting van de publieke ruimte. De inrichting is van cruciaal belang bij preventie van ziektes die gerelateerd zijn aan inactiviteit.

Oproep aan het Alles is Gezondheid-netwerk, deze vier stappen kan elke organisatie met relatief weinig moeite zetten:
– Integreer komend jaar een Weeting in een organisatiedag.
– Plaats de loop- (en fiets-) route van het station naar jouw organisatie prominent bovenaan bij de routebeschrijving op de website.
– Stel een kaartje met weetingroutes beschikbaar aan alle medewerkers.
– Denk 5 minuten na over hoe Weeting specifiek in jouw beroep een plek kan krijgen.’