‘“Ik merk dat mijn belastbaarheid omhoog gaat. Eenzaamheid is zo’n energievretend iets, met mijn handen bezig zijn is energie-gevend. Ik denk dat heel veel mensen behoefte hebben aan creëren en met hun handen bezig zijn’, de mooie woorden van een deelnemer aan Kunst op recept in Utrecht-West. Een initiatief waarbij inwoners voor diverse kunst en cultuuractiviteiten terecht in het wijkcultuurhuis Het Wilde Westen. 

Zo werkt het

Het Wilde Westen staat in nauw contact met de zorg- en welzijnsaanbieders, maar ook met veel wijkbewoners, waaronder kunstenaars. Mensen komen bij Kunst op recept terecht via een verwijzing van de huis-artsenpraktijk, via buurtzorg en via het buurtteam.

De behoefte en wensen van de deelnemers staan centraal. Samen wordt gekeken bij welke bestaande activiteiten die behoeften passen. Mocht er geen passende activiteit zijn, dan wordt met hulp uit de wijk verder gekeken.

‘Wat we ook doen is huisbezoeken: als ik op bezoek ga dan vraag ik naar de spullen die ik zie in dat huis, en ga daarover in gesprek. Ik ga die visites nu samen met de buurtzorgverpleegkundige doen, in haar werktijd, om daar samen van te leren’ (cultuurprofessional).

Opbrengsten voor deelnemers en professionals

Voor de deelnemers brengt het ontspanning, zingeving, afleiding en vergroot deelname hun veerkracht.

‘Eindelijk voel ik me een beetje nuttig. Ik ben iets aan het creëren. Ik teer nu al een paar dagen op de energie die het me geeft. En andere mensen worden blij omdat ze je wat kunnen leren. Je hoofd wordt op een andere manier aangezet.’ (deelnemer).

De betrokken cultuurprofessionals vinden het fijn om van betekenis te kunnen zijn voor hun medemens en de zorgprofessionals ervaart naast de zwaarte van hun werk wat verlichting.

‘Het is als hulpverlener niet altijd prettig om het maar over therapietrouw en medicatie en leefstijl te hebben, Cultuur op recept is een verrijking is het geeft lucht.’

Wat werkt?

• Laagdrempelig: je kunt altijd binnenlopen, eigen initiatieven realiseren zonder dat daar (veel) kosten aan verbonden zijn. Maar je kunt dus ook altijd besluiten om even niet te gaan.
• Er is onderling contact tussen de deelnemers via een app-groep (deelnemers van het open atelier).
• Niet de kwetsbaarheid maar de kracht van mensen staat centraal.
• Goed contact met inwoners uit de wijk zodat je weet wat er speelt, maar ook welke kracht en bronnen aanwezig zijn in de wijk.
• De locatie is bekend en ligt centraal in de wijk

Uitdagingen en kansen

• Doorverwijzing komt niet goed op gang
  • Maak deelname zonder doorverwijzing ook mogelijk en laat de (potentiële) door-verwijzers eens een (half) dagje meelopen.
• Elitaire imago van kunst bij wijkbewoners en (potentiële) doorverwijzers.
  • Maak ze bewust van wat ze zelf aan kunst en cultuur

Met het netwerk Groene Gezonde Leefomgeving wordt ingezet op de gezonde kracht van de natuur. Via mooie projecten uit de praktijk in Noord-Holland zie je op welke manier de groensector met andere sociale domeinen samenwerkt om zo veel mogelijk mensen te laten profiteren van de gezonde effecten die de natuur op ons en onze omgeving heeft.

De volgende mensen en initiatieven komen in de video aan bod:

Jolanda Maas is senior onderzoeker aan de sectie Klinische Psychologie van de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze houdt zich sinds 2005 bezig met onderzoek naar de helende werking van groen in de leef-, opvang-, school-  en zorgomgeving. Zij geeft aan dat er steeds meer wetenschappelijk bewijs is, dat groen werkt om zowel fysieke als mentale klachten te verminderen. Ook als sprake is van een aandoening als depressie of een angststoornis.
Meer weten?

Dorien Kotterman is eigenaar van de Groene Reiger. Het bedrijf waarmee ze projecten opzet om mensen te verbinden en laten profiteren van de natuur. Onder meer op het Landgoed Willibrordus, waar ze in samenwerking met GGZ NHN De Groene Brug ontwikkelde om via activiteiten, groene werkplekken, wandelingen en ommetjes stigma’s te verminderen en de lichamelijke en mentale gezondheid van bewoners, medewerkers en omwonenden te verbeteren.

Via Ronald van Zon maken we kennis met Gezond Natuur Wandelen. Een mooi project dat 6 jaar geleden in Haarlem en Texel van start ging en dat inmiddels loopt in 7 provincies en 50 gemeenten. Het doel is door heel Nederland een fijnmazig netwerk te hebben van de gratis natuurwandelingen zodat de impact groot wordt op gezondheid en welzijn.

Over het tiny forest in Den Helder vertelde Projectleider Peter Luijten van IVN natuureducatie.  In gemeente Den Helder worden in samenwerking met een groot aantal partners vier minibosssen geplant om de natuur dichter bij de mens en in dit geval kinderen te brengen. De natuur is goed voor mens en dier en zorgt voor meer hittebestendigheid en biodiversiteit in de stad.  Meer weten?

Jacob Spaander is verandercoach en dakboer. Hij is een van de initiatiefnemers van de Daktuin op zorgcentrum Pennemes in Zaandam. Een zorgcentrum dat via natuurinnovatieve projecten zorgt voor verbinding, activiteiten en meer gezondheid voor bewoners, medewerkers en buurtgenoten. Meer weten?

Netwerk Groene Gezonde leefomgeving, met landelijke, regionale en lokale leden, is een lerend netwerk dat vergroening en activiteiten stimuleert die zoveel mogelijk mensen en in het bijzonder kwetsbare groepen in contact brengen met de natuur. Meedoen of meer weten? Ga naar Platform Groen Kapitaal.

Donderdag 25 juni 2020, op de eerste tropische dag van het jaar, organiseerden Alles is Gezondheid, Een tegen eenzaamheid, Rode Kruis, RIVM,  en Klimaatverbond Nederland het webinar ‘Hitte in tijden van corona, hoe beschermen we onze ouderen’.

Het webinar is hier terug te kijken en vrij om te delen.

Hieronder zijn waardevolle links naar websites en documenten die achtergrond geven bij de onderwerpen die zijn besproken tijdens het webinar.

1. Alle RIVM adviezen over hitte, met nieuw ondersteunend informatiemateriaal filmpjes en de vragen en antwoorden over Hitte en COVID-19.

2. De weer en klimaatpluim van het KNMI geeft de weersverwachting voor de komende 14 dagen.

3. Het Rode Kruis geeft korte en bondige tips met infographics, ook over hitte en COVID 19. Er kan beroep worden gedaan op het Rode Kruis als hittehulp nodig is. Het Rode Kruis verzorgt ook voorlichtingsactiviteiten over Hitte, onder andere met de hitte-bingo. Contact: YBreedijk@redcross.nl.

4. De GGD-en van Oost Nederland hebben in augustus vorig jaar onderzoek gedaan naar de hittebeleving van 7000 leden van hun burgerpanel.

5. Het FNV Arbo-adviespunt geeft adviezen over werken in de hitte en heeft een werkklimaat app ontwikkeld.

6. Geïnspireerd door de sport zijn de koelvesten tegen de hitte. In de zorg worden ze steeds meer ingezet. Klimaatverbond Nederland heeft een makkelijk zelf te maken patroon online gezet.

7. Steeds meer gemeenten werken aan een lokaal hitteplan, om nog meer op maat, met betrokkenheid van lokale organisaties, tijdens hitteperiodes in actie te komen.

8. Eenzaamheid vergroot de kwetsbaarheid voor hitte. Ouderen, de grootste voor hitte kwetsbare groep, verwachten deze zomer extra last te hebben van eenzaamheid vanwege de coronacrisis blijkt uit onderzoek van KBO-PCOB.

9. Het VWS programma ‘Een tegen eenzaamheid’ informeert over en verbindt de vele lokale eenzaamheidsinitiatieven.

10. Climate Adaptation Services (CAS), TAUW en Klimaatverbond Nederland hebben een hitte-en-eenzaamheidskaart ontwikkeld waarmee gemeenten kunnen zien waar de voor hitte kwetsbare wijken zijn.

11. Milieucentraal zet de belangrijkste maatregelen op een rijtje om de woning koel te houden.

12. De Groene Huisvesters hebben voor woningcorporaties de brochure corporaties en hittestress geschreven.

13. Alles is gezondheid is de plaats waar zeer veel initiatieven en kennis voor een gezonder Nederland samenkomen. Ook rondom het thema groen, bijvoorbeeld via ons kennisdossier Groen en gezondheid. Kijk bijvoorbeeld eens naar dit wachtkamerfilmpje (zonder geluid) of deze interactieve infographic naar alle bewezen effecten van natuur op onze gezondheid.

14. Vergroening van de tuin en de gevel is een andere manier om hittestress te verminderen. En dient ook andere doelen als het verbeteren van de gezonde leefomgeving en het voorkomen van wateroverlast en droogte. Er zijn heel veel initiatieven. Samen Klimaatbestendig heeft een overzicht gemaakt. Meer dan 125 gemeenten zijn inmiddels aangesloten bij Stichting Steenbreek, waar lokaal veel groeninitiatieven bij betrokken zijn.

15. In de versteende stad kan de hitte nog 7-10 graden oplopen vergeleken met het buitengebied. In het rapport de hittebestendige stad van de Hogeschool van Amsterdam staan aanbevelingen om de hitte in de stad te beperken.

16. Wageningen University & Research komt met voorbeelden uit praktijk en wetenschap en aanbevelingen in document ‘Groen in de stad, temperatuur en klimaat’.

17. Het Nationaal Ouderenfonds heeft sinds het begin van de coronacrisis een speciaal coronapanel ingesteld, waarin 55-plussers regelmatig worden gevraagd hun mening te geven over diverse onderwerpen rondom corona en ouder worden. Uit de enquête over de zomer(eenzaamheid) blijkt dat bijna 30% van de respondenten minder uitkijkt naar de zomer door de warmte.

18. Het KNMI gaat in op de verwachte hitte van 2020 in een opwarmend klimaat.

Buiten zijn in de natuur is gezond! Met Beter in het Groen vind heel Nederland eenvoudig gezond aanbod in de natuur. Activiteiten die helpen gezond te blijven of gezonder te worden. Je kunt eenvoudig jouw gezonde activiteit in het groen aanmelden.

In Beter in het Groen gaat het vooral om begeleid aanbod op het snijvlak van natuur en gezondheid, dat ook voor bijvoorbeeld doorverwijzers van nut is. Het betreft terugkerende activiteiten of een programma-aanbod op maat.

Wat al het aanbod in Beter in het Groen verbindt, is dat het plaatsvindt in een natuurlijke omgeving. Dit kan in een natuurgebied zijn, maar ook bijvoorbeeld in een stadspark of zorg(moes)tuin dichtbij huis. Het gaat erom dat mensen verleid worden te ervaren wat bewegen of ontspannen in het groen met hun gezondheid en welzijn doet.