Een vitalere bevolking die gelukkiger is. Vitalere wijkbewoners, vaders, moeders, leerlingen, mantelzorgers, werknemers, patiënten. Voorkomen – u voelt hem aankomen– is beter dan genezen. Maar zoals zo vaak het geval is met clichés: het is ook echt waar. Voorkomen bespaart narigheid en geld. Vandaar dat ‘Alles is gezondheid’ samenwerking tussen partners faciliteert zodat Nederlanders verleid worden tot gezonder en vitaler gedrag. Ferry Koper, adviseur Alles is Gezondheid, weet er alles van.

Wat is de achtergrond van het Nationaal Programma Preventie ‘Alles is gezondheid’?

Koper: “Het programma is ontstaan op initiatief van de Tweede Kamer en samen met partijen uitgewerkt door het ministerie van VWS, maar het wordt gevormd door het veld, door mensen in organisaties afkomstig van ‘werk’, ‘zorg’, ‘onderwijs’ en ‘wijk’. Vanuit de samenwerking in en tussen deze domeinen proberen we de vitaliteit van de Nederlanders te stimuleren. Ik ben verantwoordelijk voor die benadering vanuit ‘zorg’.”

Op welke wijze brengt het Nationaal Programma Preventie ‘Alles is gezondheid’ een maatschappelijke beweging op gang om Nederland gezonder en vitaler te maken?“

Dat doen we onder meer door op werkende voorbeelden de schijnwerpers te zetten en ze te tonen aan het brede veld. Vaak overzien betrokkenen de vernieuwing, de proceswaarde, niet en is men, terecht, bezig om op een creatieve manier dagelijkse problemen op te lossen. Wij brengen deze vernieuwers bijeen en dan groeit er een nieuwe stroom. Een stroom die de laatste jaren steeds meer door mensen uit verschillende hoeken en in samenwerking met scholen, bedrijven, buurten en de zorg wordt aangezwengeld, omdat de doelen in wezen hetzelfde zijn. Een gezonde wijkbewoner is ook een gezonde werknemer, om maar een voorbeeld te geven. Fantastisch om te zien!”

Jullie werken met ‘pledges’. Wat zijn dat?“

Een pledge is een soort convenant op één A4-tje waarin staat hoe een aantal partijen samen acties organiseert om ons land vitaler te maken. Denk aan een project waarbij een bank, een ziekenhuis, huisartsen, gemeenten, een zorgverzekeraar, een burgerinitiatief en een patiëntenvereniging  de handen ineenslaan. Vaak gaat het om lokaal of regionaal niveau. Ook plaatsen we op onze website filmpjes van mooie initiatieven. Verder organiseren we symposia en bijeenkomsten om kennis actief te kunnen delen en het netwerk te versterken en uit te breiden. We hebben nu 400 pledge-houders en 3.000 partners, zowel publiek als privaat.”

Waarom juist inzetten op vitaliteit?

“Onze gezondheid wordt voor minder dan de helft bepaald door de gezondheidszorg. Andere invloeden zijn bepalender. Er zijn veel factoren die vitaliteit beïnvloeden. Vaak wordt dan gedacht aan de klassieke factoren zoals voeding, alcohol, rookgedrag, bewegen en ontspanning: de bekende onderdelen van een (on)gezonde leefstijl. En dat is goed. Maar interessanter wordt nog de ‘aanvliegroute’. Daar moeten we veel zwaarder op inzetten en dat zien we partners nu ook meer en meer doen. Het is zaak andere, dieper liggende factoren op z’n minst mede onder de loep te nemen; denk aan schulden, armoede, laaggeletterdheid, sociale aspecten, zingevening. Een integrale benadering met als resultaat een vitalere bevolking. Op die manier worden een boel mensen gelukkiger en blijven ze gezonder en vitaler – en weg van de zorg. Dat kost ook nog eens minder.”

Hoe beoordelen jullie wat er aan de hand is en wat werkt?

“Wat er aan de hand is, bepaalt de burger, wijkbewoner, student, leerling, werknemer, patiënt, mantelzorger. 75% van de mensen met schulden heeft gezondheidsklachten. De helft van onze zorgkosten wordt gemaakt door een relatief kleine groep Nederlanders. Daar kun je niet omheen. Het is maar een voorbeeld. En de voorbeelden liggen voor het oprapen. De tendens is dat dergelijke, vaak geclusterde issues gelukkig meer onderkend worden en in gezamenlijkheid en in samenhang bekeken worden en vanuit bewoners worden aangevlogen. Hier kunnen we enorme vitaliteitswinsten boeken.”

Hoe weet je of jullie inspanningen het beoogde effect hebben?“

De Universiteit van Maastricht volgt of onze acties een maatschappelijke beweging op gang brengen en of we op grond van bepaalde indicatoren inderdaad kunnen vaststellen of mensen vitaler en gezonder worden, of onze partners erin slagen een omslag te bewerkstellingen van repareren naar voorkomen, naar vitaliteit. En, er zit dus ook nog een economische component aan: mensen die gezond zijn, zijn arbeidsproductiever. En trouwens ook gelukkiger.”

Welke rol speelt technologie in het vitaler maken van Nederland?

“Technologie kan helpen de gewenste beweging op gang te brengen en te houden, mits die technologie de inhoud volgt. Ik heb lang in de zorgtechnologiebranche rondgelopen. Te vaak nog worden producten ontwikkeld die aanbodgericht zijn en waar niemand echt op zit te wachten. Het uitgangspunt moet de vraag zijn. Mijn advies aan fabrikanten van apps en andere technologie is: kies voor een meer holistische benadering van de mens en zie technologie als een middel in plaats van een doel. Laat je leiden door de inhoud.”

*Dit interview is op 23 maart 2018 verschenen op de website van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid.

De economie in Nederland draait goed, maar niet iedereen doet mee. Met name laagopgeleide, niet gekwalificeerde jongeren (ca. 160.000!) beschikken niet over de 21-eeuwse vaardigheden om duurzaam te participeren op de arbeidsmarkt. Oorzaken liggen vaak in een combinatie van sociaal-maatschappelijke problemen waardoor deze jongeren geen aansluiting met de arbeidsmarkt hebben.

Met name voor jongeren en laaggeletterden, veelal zonder startkwalificatie is de  afstand tot de arbeidsmarkt groot. Zij lopen daarmee een verhoogd risico op gezondheidsproblemen, financiële problemen en langdurige werkloosheid. Onze partner Staatsbosbeheer, drie Friese gemeenten en het Nordwin College hebben daarom de handen in één geslagen. Het doel: werken in het groen, leren én een diploma halen. Dat is de kern van Leerwerkplaats Jubbega.

“De leerwerkplaats vult een leegte op waarvoor de maatschappij geen oplossing heeft”, aldus Dennis Benedictus, teamleider Staatsbosbeheer.

Een uitgelezen kans

Praktijkleerplaats Jubbega biedt de jongeren een toekomstperspectief. Elk jaar krijgen 15 deelnemers de kans om hun vaardigheden zo te ontwikkelen, dat deze aansluiten op de arbeidsmarkt. Er is niet alleen aandacht voor hun houding en gedrag, maar ook voor lezen en rekenen aan de hand van de praktijk. Juist deze koppeling met de praktijk maakt het leren toegankelijk.

Award voor best practice

Niet alleen voor de deelnemers, maar ook voor de aangesloten partijen biedt Jubbega toekomstperspectief. Gemeenten investeren in de toekomst van bewoners waardoor blijvend uitval wordt voorkomen. Lokale ondernemers kunnen gericht opgeleid personeel aantrekken. En Staatsbosbeheer kan met behulp van deze jongeren de natuur nog beter beheren. Genoeg redenen de RBB-Award 2018 in de wacht te slepen: de prijs voor het meest actuele en originele project in de publieke sector.

Bekijk de website van Staatsbosbeheer voor nog meer inspirerende praktijkverhalen van de deelnemers van Leerwerkplaats Jubbega.

Onderwijs in de taal van het volk, dat is waar het om gaat bij de interventie Popular Education. Niet leren vanuit de boeken, maar leren van eigen ervaringen. Popular Education richt zich op de aanpak van sociale vraagstukken onder kwetsbare groepen. Het sluit aan bij de ervaringswereld van mensen en ontwikkelt van daaruit handelingsperspectief.

Samen spelen

Popular Education geeft de betrokkenen inzicht in welke gezondheidsproblemen er spelen binnen een bepaalde bevolkingsgroep. Denk aan obesitas, roken of alcoholisme. Vervolgens wordt bekeken hoe dit samenhangt met de sociale positie van de groep. De aanpak is er op gericht om inzicht te geven in wat mensen kan motiveren om hun eigen gezondheid te bevorderen. Men leert hierbij veranderen door samen te ‘spelen’. Deelnemers van Popular Education leren vaardigheden en technieken eigen maken door te werken met muziek, theater, plaatjes en beeldenkunst.

Betere gezondheid Somalische/Afghaanse Nederlander

Zo is er een Popular Education-training ontwikkeld in het kader van het project ‘Betere gezondheid voor Somalische en Afghaanse Nederlanders’. Afghaanse en Somalische Nederlanders hebben een slechtere psychische en lichamelijke gezondheid dan autochtone Nederlanders. Ze doen vaker een beroep op zorgvoorzieningen en vinden dat ze onvoldoende regie over hun leven hebben. Dit project wil de gezondheidsachterstanden bij de Somalische en Afghaanse Nederlanders verminderen door de gemeenschap te versterken en het individu. Lees meer over het project.

In elke nieuwsbrief gaat Karen van Ruiten met iemand in gesprek over gezondheid. Dit keer ontmoet ze bij het REshape Centre van RadboudUMC Shawna Butler, nurse economist uit de Verenigde Staten. Shawna is voor een half jaar in Nederland en zet graag haar kennis in voor de verbetering van gezondheid en zorg.

Your job title as nurse economist and EntrepreNURSE-in-Residence makes me curious. Please tell a little bit more about your background.

My career has followed an unconventional path. I have never changed careers, just added new skills to my portfolio. Studied both nursing as well as business and health economics. I have worked with a range of organizations, projects and boards around the globe in clinical, strategy and innovation roles. From those experiences, the EntrepreNURSE movement evolved. I’ve seen the benefits of more intentionally meshing with and activating the front line of care, particularly nurses, in using technology to improve the care experience and health outcomes.

You have lived in Texas, traveled the world for your work and are now coming to live in the Netherlands. So you see a lot of innovation from different countries. Which important developments do you see in technology on health?

The fast moving ones with democratizing and exponential development curves. Cloud and crowd technologies, voice recognition, robotics, mixed reality, machine learning, wearables and how each of these uses our big data sets. For example, using VR to treat and manage anxiety, stress, pain, and dementia. Wearables give us insight into our lifestyle (sleep and activity) and the opportunity for coaching and nudging to better health habits. The numbers of wearables for a healthy lifestyle is increasing every day.

What chances or risks do you see in these developments for people’s health and prevention?

What is really necessary is the combination for technology and design. Harnessing the power of ambient, passive sensing and smart product so prevention practices and early detection on health are woven into the fabric of our life style. It should not be another set of tasks added to our long To-Do lists. Those lists are already too long for patients and health care professionals.

You will be working at REshape Radboud for a year. Will you share your knowledge on entrepreNURSEship, health and technology broader within the country?

Yes of course! I would love to meet different people in the Netherlands and I am willing for connecting and sharing ideas and knowledge. With my role within the Health Innovation School I have already noticed the great amount of energy and knowledge for health and innovation. That is fantastic, so looking forward for meeting and helping. People can reach me via LinkedIn or Twitter and email.