Van zorg naar gezondheid in Zuid-Holland Noord

De Alliantie Positieve Gezondheid Zuid-Holland Noord werkt samen met zo’n 30 partners aan een beweging van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Vanuit het gedachtegoed van Positieve Gezondheid bouwen zij aan toekomstbestendige zorg en vitale, veerkrachtige inwoners in de regio. Alles is Gezondheid sprak Ellen van Steekelenburg, programmamanager bij Hecht, GGD Hollands Midden en een van de initiatiefnemers van de Alliantie.

Waar komen jullie vandaan? Wat is de ‘why’ van de regionale samenwerking?

‘De why van de Alliantie staat helder verwoord in onze pledge. Die hebben de bestuurders in 2021 ondertekend met het doel dat inwoners in 2030 ervaren dat beroepskrachten, beleidsmakers en bestuurders denken en doen vanuit een brede blik op gezondheid. Zodat mensen regie kunnen nemen over hun eigen leven en initiatieven in hun wijk kunnen oppakken.

We hebben de samenwerking opgezet in drie fasen van ieder drie jaar. De eerste fase stond in het teken van inspiratie en netwerkopbouw. We hebben leerateliers georganiseerd voor iedereen in de regio, gangmakerplatforms voor aangesloten partners en een jaarlijkse bestuurderssessie voor de ondertekenaars van de pledge. Ook zijn we gestart met een werkgroep ‘Meten is Weten’ om de impact van onze inspanningen te volgen.’

Waar willen jullie heen? Wat laten jullie los, wat doen jullie anders, wat blijft hetzelfde?

‘We zijn trots dat ons project is geselecteerd voor het ZonMw-programma ‘Leren transformeren: van zorg naar gezondheid’. Slechts elf projecten werden gehonoreerd, en wij zijn er één van. Dat geeft ons de kans om in de tweede fase van 2024 tot 2027 écht aan de slag te gaan met samen doen en samen leren.

We hebben het project de naam gegeven: ‘Verder bouwen met de Alliantie Positieve Gezondheid ZHN’. In drie proeftuinen rondom zorgzame buurten, thuisplusflats en mantelzorg onderzoeken en experimenteren we wat we kunnen loslaten, wat beter kan, en wat we verder willen ontwikkelen. Het doel is om samen te leren en verder te bouwen aan de beweging naar gezondheid. De derde fase van 2027 tot 2030 vullen we in op basis van de lessen uit die proeftuinen en de Alliantie. Een mooie bijvangst is dat we ook onderdeel uitmaken van een landelijk lerend netwerk.’

Welke beproevingen kwamen jullie tegen en wat heb je daarvan geleerd?

‘We zitten nu bijna halverwege de looptijd en merken dat het begint te schuren. Toen bestuurders de pledge ondertekenden, wisten ze vaak nog niet precies waarvoor ze ‘ja’ zeiden. Inmiddels zien we verschillen in tempo: sommige organisaties lopen voorop en zijn heel actief, anderen zoeken nog naar hun rol.

Ook intern binnen organisaties kan er frictie zijn. Een bestuurder is misschien enthousiast, maar beleidsmedewerkers of uitvoerenden zijn nog terughoudend. Daarnaast is het samenwerken met inwoners een blijvende uitdaging. We benaderen hen niet alleen als informanten, maar nodigen hen ook uit als medebeslissers. Bij iedere bestuurderssessie zijn inwoners aanwezig, dus we zetten daar zeker stappen in.’

Heb je een held? Iemand of iets die jullie verder heeft geholpen?

‘Ik heb zeker een held: Joris Luyendijk. Hij stapt in onbekende werelden waarin hij zich moet aanpassen en verdiepen. Verder onderzoekt hij complexe systemen, zoals de bankenwereld, en maakt hij die toegankelijk voor een breed publiek. Ik zie hem in zekere zin als een ‘verkenner’ zoals ik dat ook probeer te zijn met de proeftuinen en de Alliantie. Verder is het landelijke ondersteuningsteam van het ZonMw-programma, waarin onder andere het RIVM, Alles is Gezondheid en Nederland Zorgt voor Elkaar samenwerken, voor de Alliantie van grote waarde. Zij ondersteunen de regio’s bij de transitie van zorg naar gezondheid en helpen om verbinding te leggen tussen landelijke partijen en hun ambities. Zo hebben we met hun hulp een groepsintervisie georganiseerd die ons echt verder heeft gebracht en beter zicht op ons vraagstuk heeft gegeven. En natuurlijk was de steun van Alles is Gezondheid in het begin onmisbaar. Zij hielpen ons om de juiste koers te vinden en ondersteunden bij het opstellen en vormgeven van de pledge.’

Wat hebben jullie aan de samenwerking met andere regio’s en netwerken, en hoe willen jullie het liefst ondersteund worden?

‘De uitwisseling met andere regio’s, het ‘lotgenotencontact’, is voor ons erg waardevol. Alles is Gezondheid organiseerde bijeenkomsten waarin we gezamenlijk dilemma’s bespraken. We kregen veel tips over domeinoverstijgend samenwerken en dat is ontzettend leerzaam. Ik hoop dat deze uitwisseling blijft bestaan via het landelijk lerend netwerk. Het is fijn om te sparren met mensen die met dezelfde uitdagingen bezig zijn en vanuit eenzelfde visie werken.

Zelf heb ik ook deelgenomen aan de eerste editie van de Health Transformation Community, en ik zit nog steeds in een intervisiegroep. We komen regelmatig samen en richten ons op uitdagingen die we tegenkomen in de transitie van zorg naar gezondheid. Dat sluit naadloos aan op wat wij al lerende met de Alliantie willen bereiken binnen het ZonMw-project.’

Dit interview is onderdeel van het inspiratiemagazine regionetwerken.