Van pledge naar gezondheid: Hoe zelfmonitoring bijdraagt aan implementatie

Een maatschappelijke beweging, zoals de transitie van ziekte naar gezondheid en gezond gedrag, vraagt om nieuwe manieren van werken. Er is sprake van ontschotting: er wordt via netwerken integraal, domeinoverstijgend en bottom-up gewerkt. Dit zijn flexibele processen waarbij leereffecten een grote rol spelen. Hoe kunnen we deze nieuwe samenwerkingsprocessen het beste monitoren, evalueren, waarderen en borgen? Uit onze enquête over kennisbehoefte bleek dat deze vraag ook leeft in ons Alles is Gezondheid-netwerk. Met de Universiteit Maastricht organiseerden we 18 oktober 2018 daarom de bijeenkomst ‘Van pledge naar gezondheid: hoe zelfmonitoring bijdraagt aan implementatie’.

Prof. dr. Dirk Ruwaard en dr. Marleen Bekker van de Universiteit Maastricht deelden laatste inzichten over de maatschappelijke beweging van ‘government naar governance’ uit de wetenschap en de praktijk. Hoe voorkom je dat die nieuwe flexibele en domeinoverstijgende manier van werken te zeer in het keurslijf moet van projectmatig werken en planning en control vereisten? En hoe kunnen we deze maatschappelijke beweging verduurzamen en de bijdragen hiervan aan de gezondheid meten?

Lerend onderzoek

Het onderzoeksteam van Universiteit Maastricht nam circa dertig (pledge)partners van Alles is Gezondheid mee in de opzet van het lerende evaluatieonderzoek. Ze ontwikkelde een set van indicatoren die partners kunnen helpen bij monitoren en implementeren van hun activiteiten rondom gezondheidsbevordering. Bekker presenteerde de volgende tien indicatoren voor zelfmonitoring als werkwijze van monitoring voor Alles is Gezondheid-partners:

1. Mate van domeinoverstijgende netwerkvorming
2. Benutting van kennisuitwisseling tussen domeinen
3. Ervaren verandering in bewustwording van de eigen invloed op gezondheid en preventie in de verschillende domeinen.
4. Ervaren functioneren van de samenwerking binnen pledge, alliantie of regionetwerk
5. Ervaren kwaliteit van coördinatie en netwerkmanagement op niveau van de pledge, het regionetwerk, het Programmabureau, en de Rijksoverheid
6. Ontwikkeling in doelen, werkwijzen, omvang
7. Ervaren relatie tussen pledges en wenselijke rol overheid
8. Ervaren return on investment
9. Procesborging van nieuwe werkwijzen in relatie tot het publieke belang
10. Gelijkwaardige en opbouwende verantwoording

Indicatoren en tafeldiscussies

Aan vijf tafels deelden Alles is Gezondheid-partners, met de indicatoren als leidraad, inzichten over het belang van evalueren, ontwikkelen en implementeren. De indicatoren werden positief ontvangen, maar er was ook feedback. We geven enkele voorbeeldreacties: ‘De indicatoren zijn zeker nuttig en relevant; welke je inzet is afhankelijk van de fase waarin je met elkaar bent.’ ‘We kunnen hier flexibel mee omgaan. Welke indicatoren belangrijk zijn kan per partner verschillen.’ ‘Het is soms lastig dat er soms eerst naar punt 9 (borging) wordt gekeken, terwijl processen nog niet echt op gang zijn gekomen.’ ‘Zo’n lijst zou als leidraad voor het gesprek moeten dienen.’

De kracht van kennisdelen en vertellen

In de maatschappelijke beweging is het proces van gezondheidsbevorderende initiatieven belangrijker geworden. Het is een reflexief, context-gerelateerd proces, waarbij kennisdelen en al doende van elkaar leren een hoofdrol spelen. ‘Wat in ons netwerk positief werkt is zinvol uitproberen: door het veld aan de slag te laten gaan creëer je draagvlak en kun je door feedback verbeteringen aanbrengen.’ Duidelijk is dat in het zoeken naar meet- evaluatie en onderzoeksmethoden vertellen een grotere rol krijgt. En dat we daarmee tellen in de juiste context kunnen plaatsen. Verhalen laten de impact van een project, product, programma of proces zien en leveren een bijdrage aan het versterken, verbeteren en opschalen ervan. Een goed voorbeeld hiervan is het voortgangsrapport van ‘de gezonde wijk’ van Gemeente Amersfoort waarbij vertellen leidend is.

Feedback en hulp

Wat zijn jullie werkwijzen voor de implementatie van je eigen lokale initiatief? En hoe maak je de voorgang inzichtelijk? Wij vernemen het graag. De Universiteit Maastricht biedt de mogelijkheid om met ondersteuning van een masterstudent te werken aan (zelf)monitoring met behulp van indicatoren. In bijeenkomsten met partners van Alles is Gezondheid zullen we deze methoden en indicatoren verder aanscherpen en toepasbaar maken. Wil je meer weten? Neem dan contact op met Marleen Bekker: m.bekker@maastrichtuniversity.nl.

Kennisbehoefte Alles is Gezondheid-netwerk

Bekijk de uitslagen van de Kennisbehoefte Enquête van augustus 2018.