Interview: voorkom een verkokerd perspectief

Interview door Roos Sohier, co-founder Factor W
Afgelopen jaar hebben Factor W en Healthworx verschillende activiteiten georganiseerd in het kader van onze pledge met Alles is Gezondheid. Onze reeks interviews sluiten we af met een interview met Karen van Ruiten, teamhoofd van het programma Alles is Gezondheid.

Toen ik Karen vroeg of ik haar mocht interviewen zei ze direct ja. Oprechte dialoog en mét mensen zelf aan de slag, dat is een onderwerp dat haar aan het hart ligt. Als ik Karen bel steekt zij dan ook vol enthousiasme van wal. Wat haar opvalt in onze interviews is de veerkracht, de energie en de oplossingen van de mensen zelf. Wat de vraag of de behoefte ook is, het antwoord is er al. De kunst is om het antwoord te ontdekken en te (willen) vinden. Beleidsmakers en professionals gaan nog veel te weinig op ontdekkingstocht volgens Karen. “De professionals die het wel doen, doen iets wat niet iedereen kan. Zij durven het aan om met een open houding en vanuit een ‘niet weten’ de ander tegemoet te treden. Als teamhoofd Alles is Gezondheid weet ik bijvoorbeeld echt niet meer dan de andere teamleden. We doen het samen, als team en met de landelijke, regionale en lokale partners”, aldus Karen.

Karen denkt dat dat alleen kan als je je eigen ego met daarbij al je expertise, kennis en ervaring even opzij kunt zetten. Dit ziet zij ook terug in onze interviews: “Niet te snel in de helpstand gaan zitten maar vooral zorgen voor ruimte voor de ander. Door vragen te stellen, zelf kwetsbaar en open te zijn en te vertrouwen op je eigen gevoel. Want vaak voel je aan mensen waar hun energie zit, waar zij enthousiast van worden, wat hen raakt of wat er nodig is. En als je daarop kunt aansluiten dan gaan de dingen veel meer vanzelf. Dan komen de ideeën en oplossingen tot stand, bijna door een organische wisselwerking. Zodra je moet gaan duwen en trekken verval je al snel in sturingsgedrag waarin weinig ruimte is voor de ideeën en doekracht van binnenuit. Vaak hebben de resultaten van dit soort trajecten dan ook minder draagvlak en impact.”

Wat er volgens Karen nodig is voor succesvol co-creëren, is dat professionals veel meer invoegen en meebewegen met de leefwereld van anderen. Onvoorwaardelijk luisteren en ervan uit gaan dat ieders verhaal, ieders waarheid ertoe doet. Ongeacht titel, positie, afkomst, opleiding of leeftijd. Het gaat erom dat we veel meer vanuit gelijkwaardigheid samenwerken en besluiten nemen. En dat je daarbij de wijkbewoner, de verpleegkundige, de client en de wijkwerker net zo serieus neemt als de CEO van een groot bedrijf, een wethouder of een ziekenhuisbestuurder. En je even kunt verplaatsen in diegene. “Als ik dus een huisarts wil spreken, is het logisch om voor 8 uur of na half 6 een belafspraak te maken, want er is een grote kans dat overdag zijn of haar agenda vol zit met spreekuren”, aldus Karen. Dat inleven in iemand of een organisatie lukt alleen als organisaties en mensen hun eigen belangen open bespreken en opzij durven zetten indien nodig. Dan kun je je inspannen voor een gezamenlijk en groter belang en dicht bij de bedoeling blijven.

Dat is ook waar het programma ‘Alles is Gezondheid’ voor staat: dat wat er al is faciliteren en verder helpen. Alles is Gezondheid koppelt lokale initiatieven aan elkaar, zodat zij samen kunnen leren en zich verder kunnen ontwikkelen, zoals bij de 15 regio’s. Karen erkent dat het soms lastig is voor vernieuwende initiatieven. Binnen traditionele organisaties is beperkt ruimte voor innovatie: zowel in menskracht als in budget. Daarnaast betekent de omslag voor bestaande organisaties het loslaten van de status quo, macht en organisatiebelangen.

Vanuit de zorg en public health is er bijvoorbeeld nog steeds te weinig aandacht voor de gezondheidswinst van welbevinden, mentale gezondheid, zingeving en betekenisvol leven. De grote preventiethema’s zijn nog steeds overgewicht, alcohol en roken. De leefstijlgeneeskunde doet haar opmars, en dat is heel goed. Maar de onderliggende oorzaken hebben vaak te maken met (een combinatie van) stress, maatschappelijk druk, armoede, eenzaamheid, gebrek aan zingeving en een ongezonde fysieke en sociale omgeving. “Door het echte leven als uitgangspunt te nemen en met een holistische blik voorkom je een verkokerd perspectief”, aldus Karen, “in deze tijden van corona gaat er bijvoorbeeld heel veel aandacht uit naar eenzaamheid bij ouderen. Maar we lijken te vergeten dat er ook veel eenzaamheid is onder jongeren of alleenstaande jonge ouders.”

Wat hoopt Karen nog te bereiken? Haar wens is vooral dat we echt de slag naar het holistische gaan maken met elkaar. Dat er over een aantal jaren niet alleen een ziektekostenverzekering is maar ook een gezondheidsverzekering of voorziening daarvoor. Beleid waarin we investeren in vitale mensen. Dat levert niet alleen geluk op, maar ook healthy human capital op een arbeidsmarkt die vergrijzing tegemoet gaat. Dat kan volgens Karen als dat onder een neutrale vlag wordt georganiseerd. Gezondheid is niet van de publieke gezondheid, de eerste lijn of de ziekenhuizen. Gezondheid is iets van inwoners, de voedselproducenten, de natuurbeheerders, het onderwijs, de sociale zekerheid, de werkgevers, het bedrijfsleven, de overheid, de culturele instellingen en de sportclubs. Met een lopend initiatief “Nederland Gezond Land” is Karen met andere organisaties dit gedachtengoed al in de praktijk gaan brengen. “Door de krachten te bundelen kunnen we pas echt het verschil gaan maken.” Meedoeners en denkers zijn altijd van harte welkom in het netwerk van Alles is Gezondheid!

Bekijk de pledge van Factor W en Healthworx voor een gezonder Nederland en meer dialoog en samenwerking in het publieke domein.