Meters maken met preventie? Veranker taken en verantwoordelijkheden beter

Begin juli werden voor het zomerreces de kamerbrieven Voortgang Preventie in het Zorgstelsel en Bouwstenen voor fundament onder toekomstig preventiebeleid
door de bewindspersonen van het ministerie van VWS naar de Tweede Kamer gestuurd. Een mooie ontwikkeling met daarbij zowel rondom preventie als Positieve Gezondheid veel aandacht. De ontwikkelingen die werden geschetst zoals de ideeën rondom regelgeving bij een ‘gezondheidsplicht’ sluiten zeer goed aan bij de beweging waar diverse regio’s en samenwerkingsverbanden al mee aan de slag zijn.

De bouwstenen die worden geschetst in de brief voor het fundament onder preventiebeleid zijn er een zevental:

1. Landelijke gezondheidsdoelen verankeren die meerjarig perspectief bieden en op korte termijn richting geven. De doelen richten zich niet sec op het voorkomen van zorg, maar op de concrete bijdrage aan de kwaliteit van leven en brede welvaart.
2. Invulling van plicht tot gezondheidsbevordering in de wet: verantwoordelijkheden en taken helder beleggen in de wet, met een regionale aanpak.
3. Faciliteren regionale en lokale aanpak vanuit het rijk.
4. Een financieringsvorm die dienstbaar is aan de inzet op preventiebeleid en de regionale samenwerking; geoormerkte en duurzame financiering van de samenwerkingsstructuur en van interventies.
5. Een kennisinfrastructuur van landelijke betekenis en regionale relevantie.
6. Verminderen van gezondheidsachterstanden met een brede aanpak over domeinen heen.
7. Meer aandacht voor gezondheidsbevordering en preventie door zorgprofessionals.

Een mooie en stevige constatering is dat ‘ondanks de wettelijke plicht tot het uitwerken van de landelijke gezondheidsdoelen dit onvoldoende tot maatregelen leidt’. Aangegeven wordt vanuit de Staatssecretaris dat na alle gesprekken over preventie en de eerste ervaringen met het Nationaal Preventieakkoord er sprake is van te veel vrijblijvendheid. Daarom zullen taken en verantwoordelijkheden wettelijk beter verankerd moeten worden, willen we echt meters gaan maken – zo wordt er gesteld.

Sinds 2016 stimuleert het ministerie van VWS dat gemeenten en zorgverzekeraars samenwerken om preventie voor risicogroepen te organiseren, zoals kwetsbare ouderen, mensen met overgewicht of met psychische problemen. Een evaluatie door het RIVM in 2020 – als bijlage te vinden bij de brief Voortgang Preventie in het Zorgstelsel – laat zien dat steeds meer organisaties in samenwerkingsverbanden werken aan preventie: van 95 in 2019 naar 114 in 2020. Net als in 2019 biedt ongeveer driekwart van de samenwerkingsverbanden een of meerdere interventies aan, zoals de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI). Ook buiten deze verbanden om zijn gemeenten en zorgverzekeraars steeds meer gaan samenwerken, omdat ze elkaar beter weten te vinden.

Tevens werd al eerder dit jaar een Kamerbrief rondom programma Gezonde groene leefomgeving verstuurd waarin werd aangegeven dat ministeries willen dat vraagstukken rondom leefomgeving en gezondheid vanuit een breed perspectief worden aangepakt, waarbij de verschillende domeinen worden overstegen. Vanuit Alles is Gezondheid pakken we dit al een aantal jaren op door o.a. informatie over natuur en gezondheid te ontsluiten via de infographic Groen voor Gezond Beleid. Ook de materialen die we hebben ontwikkeld waarmee huisartsen hun patiënten naar de natuur verwijzen draagt enorm bij, onlangs ook gepubliceerd voor kwetsbare groepen. Daarnaast tekenden 20 organisaties onze pledge voor krachtenbundeling en de waarde van natuur en gezondheid uit te dragen.