Vaak gaat het in de media en in de politiek over stress en schulden, zeker in het licht van jongeren en de nieuwe generatie. Ook is bekend dat jongeren steeds vaker worstelen met hun mentale gezondheid. Maar hoe verhouden geld en mentaal welzijn zich tot elkaar? En wat is de rol van financiële organisaties zoals SNS in het leven van jongvolwassenen? Om een positieve beweging te ontketenen in denken en doen, startte SNS eind 2023 het project Geld & Geluk. SNS heeft als maatschappelijke bank het doel om kansengelijkheid te bevorderen met bijzondere aandacht voor jongvolwassenen. Hierin speelt mentaal welzijn een belangrijke rol.

Het project Geld & Geluk omvat drie belangrijke pijlers: netwerkvorming, kennisontwikkeling en zichtbaarheid.

Bij netwerkvorming wordt onderzocht welke perspectieven er zijn op de groeikansen van jongvolwassenen, hun financiële situatie en hun mentale welzijn, en wie zich wil inzetten voor positieve verandering op deze gebieden.

Voor kennisontwikkeling wordt bekeken wat er al bekend is uit wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaringen, zoals de ervaringen van jongvolwassenen in hun dagelijks leven. Daarnaast wordt de publieke taal en opinie rondom deze onderwerpen geanalyseerd en wordt geïdentificeerd wat er nog ontbreekt.

Ten slotte draait zichtbaarheid om het creëren van ‘het positieve en krachtige verhaal’ waarmee naar buiten wordt getreden. Er wordt onderzocht welke krachten binnen het netwerk kunnen worden gebundeld om aandacht te genereren voor deze belangrijke thema’s. Daar kunnen andere bedrijven het goede voorbeeld aan nemen.

Conceptueel denkmodel voor mentaal verantwoord ondernemen

In 4 verschillende werksessies spraken de deelnemers over geld en geluk. Dat gebeurde onder leiding van denkmodeladviseurs van De Argumentenfabriek. De sessies leidde tot een conceptueel denkmodel over mentaal verantwoord ondernemen. In dit model staan actoren en factoren die een rol spelen in het mentaal welzijn van jongvolwassenen. Uit het denkmodel blijkt dat bedrijven en organisaties – zoals SNS – veel invloed hebben op het mentaal welzijn van jongvolwassenen. Het brengt een discussie op gang over mentaal verantwoord ondernemen. SNS vervult als initiatiefnemer van het project Geld & Geluk samen met de betrokkenen een aanjagersrol.

Zonne Zeevalk, adviseur maatschappelijk impact van SNS, vertelt: “Kijk je naar kansengelijkheid (…), dan is cruciaal hoe je in je vel zit. Geld en persoonlijke financiën spelen daarin een belangrijke rol. Als menselijke bank vinden wij het onze verantwoordelijkheid om hier aandacht voor te hebben,” gaat hij verder. “We gaan voor een positieve, effectieve beweging om mentaal verantwoord ondernemen te bevorderen. Ontzettend waardevol om dit te mogen doen met mensen en organisaties die dit ook belangrijk vinden. We hebben de eerste stap gezet, ik kijk uit naar het vervolg”

Samen bereik je meer: partnersamenwerkingen Geld & Geluk

In project Geld & Geluk werkte SNS samen met verschillende organisaties om de relatie tussen geld en geluk uit te werken: MIND Us, Alles is Gezondheid, instituut Positieve Gezondheid (iPH), Ministerie van VWS, MoneyRebels, Boomerang FT, Prappers Media, SUSA, Young Capital, Universiteit Leiden, Universiteit Utrecht, ambassadeurs MBOraad, 7life, ECIO, Nationale Jeugdraad (NJR), Consumentenbond, CNV Jongeren, NIP & LKVV.

Ook de Raad van Toekomst van SNS en de Raad van Richting van MIND Us sloten aan, om ervaringen, voorbeelden en perspectieven uit de nieuwe generatie te delen. Niet over jongvolwassenen, zonder jongvolwassenen aan tafel.

Bekijk nu de resultaten

Donderdag 6 juni presenteerden Zonne Zeevalk (SNS) en Wilfred Dijkstra (Alles is Gezondheid) de inzichten van Project Geld & Geluk. Dat deden ze tijdens ‘Missie Mentaal: landelijk congres Mentale Gezondheid’. Een congres dat wordt georganiseerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in de Nederlandse week van de mentale gezondheid. Lees de resultaten en aanbevelingen in de PDF hieronder.

De natuur heeft een gezondheidsbevorderende werking. Dat is inmiddels wetenschappelijk bewezen. Toch wordt ‘groen’ niet vaak ingezet om wachtlijsten in de zorgsector te verkorten of om te voorkomen dat mensen überhaupt zorg nodig hebben. Het vraagstuk hoe we de zorgsector beter kunnen verbinden met de natuur vergt een lange adem. Annette Postma, netwerkadviseur groen bij Alles is Gezondheid, neemt ons mee langs waardevolle momenten die richtingbepalend zijn voor een doelgerichte domeinoverstijgende samenwerking. #hoedan?

Annette: ‘Nu onze natuur aan biodiversiteit verliest en klimaatproblemen groter worden, nemen gezondheidsrisico’s toe. Onder de noemer Planetary Health wordt de samenhang tussen de mondiale gezondheid en de humane gezondheid onderzocht. Planetary Health onderstreept die verbondenheid, inclusief ecosystemen, biodiversiteit en klimaat en erkent dat menselijke activiteiten zoals vervuiling, klimaatverandering, ontbossing en verlies van biodiversiteit schadelijke gevolgen hebben voor natuurlijke systemen (en daarmee ook voor de menselijke gezondheid).’

Vanuit de natuursector worden de gezonde effecten van natuur breed omarmd, maar andersom is wordt aan die verbinding vanuit de zorgsector nog weinig aandacht besteed. Om de waarde van de natuur beter met meer sectoren te verbinden, is in 2023 het Collectief Natuurinclusief opgericht, waarin ook een domein gezondheid actief is. Vanuit Alles is Gezondheid zijn we daarmee een project gestart om Natuur op Recept in de eerstelijn te versnellen.

Groeiende belangstelling

‘Nu wetenschappelijk bewijs van de gezondheidsbevorderende werking van de natuur steeds meer is geleverd, zien we gelukkig wel groeiende belangstelling uit de zorgsector. Er is met name behoefte aan concrete informatie over het toepassen van de gezonde kracht van groen in de praktijk en de samenwerking die daarbij komt kijken. Om aan die behoefte te voldoen ontwikkelde Alles is Gezondheid in samenwerking met onder meer Arts en Leefstijl de Toolkit Natuur voor gezondheid en we organiseren nascholingen.  Met Arts en Leefstijl, de Buitenpsychologen en regio Gooi en Vechtstreek organiseerden we een drukbezocht webinar. Ook samenwerkingen met onder meer dokter Tamara en Natuurmonumenten zorgen voor een boost in de reguliere eerstelijnszorg en de welzijnsketen.

Signaleren en verbinden

‘We zien dat de door domeinen gebruikte terminologie verschilt en ook processen wijken af. Waar de zorgsector bijvoorbeeld volgens scherpe richtlijnen werkt en wetenschappelijk onderbouwd bewijs afwacht, zitten commerciële ingenieursbureaus al lang bij gemeentelijke opdrachtgevers aan tafel om met ‘groen’ aan de slag te gaan. Dat ze daarbij niet altijd exacte wetenschappelijke cijfers gebruiken, is voor ons interessant om te zien.

Ook valt op, dat gemeenten, gebiedsontwikkelaars en commerciële partijen gezondheid wel zien als een opbrengst van natuur, maar dat ze de gezondheidssector veelal niet als partner betrekken. Wat betreft tijd en budgetten zien we eveneens verschillen. Een paar kilometer fietspad kost bijvoorbeeld al snel een miljoen euro, terwijl een huisarts een consult houdt voor € 30. En in de zorg is de doorlooptijd veel korter.’

Zorg mee in beweging

‘Omdat we nog niet van eigenaarschap kunnen spreken, moeten we de waarde van de natuur in de zorg goed blijven agenderen. Opinieleiders kunnen daarbij helpen. We werken daarom bijvoorbeeld samen met Pim Assendelft, hoogleraar preventie in de zorg en voorzitter Arts en Leefstijl en met het Nederlands Huisartsen Genootschap. Vereniging Arts en Leefstijl is een belangrijke partner en actief onderdeel van het zorgnetwerk dat zich inzet voor duurzaamheid: de Groene Zorg Alliantie. We willen zorgen voor verbinding en de zorgsector aanhaken bij de bredere beweging die al gaande is.’

Kansen

‘Inmiddels is een groep huisartsen met hun keten rond leefstijl en welzijn betrokken en de coronacrisis, klimaatcrisis en het zorginfarct zorgen voor bewustwording en kansen om werken met natuur in het kader van gezondheid te versnellen. Bovendien is kennis over de gezonde effecten van de natuur voor opdrachtgevers en ingenieursbureaus noodzakelijk, want sinds begin 2024 moeten ze werken met de Omgevingswet, waarin die verbinding wordt gelegd. Wij als gezondheidsnetwerk kunnen gemeentes en provincies helpen de juiste mensen bij elkaar te krijgen en concrete stappen te zetten.’

Behoeften

‘De beweging die we vanuit Alles is Gezondheid stimuleren groeit, mede door vruchtbare samenwerkingen en de ontwikkelde materialen van afgelopen jaren. Het onderzoek van Marleen Dekkers en haar team van Maastricht University naar de kracht van het Alles is Gezondheid-netwerk draagt hier zeker aan bij. Ook is het voor ons fijn dat ik namens het netwerk naast organisaties als het RIVM, GGD Nederland en Pharos bij de Programmacommissie aan tafel zit voor het overheidsprogramma Gezonde Leefomgeving.

Om samen de transitie naar een gezonder Nederland te versnellen, hebben we behoefte aan mensen uit de zorgsector die proactief zaken samen willen oppakken. Mensen die durven. Mede om die mensen en regionale vraagstukken uit verschillende domeinen aan elkaar te verbinden, heeft Alles is Gezondheid in het najaar 2023 de HTC Green georganiseerd.’

—— Praktijkvoorbeelden ——–

Samenstelling Top 10 Natuurinclusief bouwen

In samenwerking met het KAN Platform en Agenda Natuurinclusief en meelezers uit zowel de gezondheidssector als de bouwsector ontwikkelden we de ‘Top 10 Natuurinclusief Bouwen voor Gezonde Bewoners’. Een handreiking met informatie en maatregelen die de bouwsector bij nieuwbouw- en gebiedsontwikkelingsprojecten helpt om te werken met de natuur. Zo zie je dat samenwerking van de domeinen natuur, bouw en gezondheid iets heel concreets oplevert. Bekijk hier de handreiking.

Groene schoolpleinen voor mentale veerkracht

Voor positieve effecten van de natuur op onze mentale gezondheid is het meeste bewijs. Een concretisering hiervan is het vergroenen van schoolpleinen. Kinderen kunnen beter samenwerken, ze zijn geconcentreerder in de klas en ondernemende in hun spel. Een mooi voorbeeld van hoe gemeenten, onderwijs en de groensector samenwerken. Andere mooie voorbeelden van mentale gezondheidsbevordering via de natuur zijn de Groene GGZ via onder meer de Buiten Psychologen, IVN Natuureducatie en Nature For Health.

Actieve mobiliteit 

Er gebeurt ontzettend veel op actieve mobiliteit. Net als kinderen, hebben ook werkende en forenzende en recreërende volwassenen baat bij de natuur.

• Wandelnet en de provincie Utrecht werkten samen om voor de wandel tijdens je werkdag van 2023 nieuwe weetingroutes te ontwikkelen. Belangrijk, want we zitten veel te veel en we kunnen net zo goed wandelend vergaderen. Bekijk alle weetingroutes hier.
• De outdoor Office day, een initiatief van Nature Desk biedt tips, tools en vraagt aandacht voor werken in de buitenlucht. Onder meer in Den Haag, Amsterdam en Rotterdam zijn de laatste editie veel samenwerkingen ontstaan en activiteiten ontplooid.
• Denk ook aan platform Ruimte voor lopen, waar organisaties en professionals kennis kunnen uitwisselen en kunnen samenwerken om lopen te stimuleren.

Positief Gezonde ziekenhuistuinen

Aan de hand van het ontwikkelde ‘groene’ Positieve Gezondheid-spinnenweb, is een aantal Positief Gezonde tuinen ontstaan. Bijvoorbeeld bij ziekenhuislocatie Hengelo, via een persoonlijke crowdfundingsactie en mooie samenwerking tussen oncologen, een hospitalitymanager, fysiotherapeuten, verpleegkundigen en Twente Gezond. Bij de ontwikkeling van deze ziekenhuistuin is aandacht besteed aan zingeving en kwaliteit van leven. Onder meer Barbara Koenis (ZGT Hengelo) en tuinarchitect Irma te Kiefte zijn hier mee verbonden. Meer over deze tuin, lees je hier.

TIP: Durf (door) te vragen

‘Wanneer je ergens binnen wil komen, door wil dringen en concreet iets wil ontwikkelen, is het goed om vragen te stellen en geconcentreerd te luisteren vanuit het belang van je gesprekspartner. Ik probeer altijd nieuwsgierig in de schoenen van die ander te gaan staan. Soms kun je dan je vinger op een zere plek te leggen en diep je samen uit waar de verschillen in interpretatie of drijfveren zitten. In veel gevallen wilden anderen eigenlijk ook die helderheid, maar werd er niets gezegd. Wanneer je niet weet of het denken en bedoelen van de verschillende betrokkenen op een lijn ligt is het goed zaken te benoemen. Daar komen echt de leukste dingen uit.’

Relevante links

• Bekijk onze Themapagina Natuur en Gezondheid
• Proefschrift: When in Need, Nature is There for You van Daphne Meuwese, psycholoog bij Altrecht én wetenschappelijk onderzoeker naar effecten van natuur aan de VU.
• Natuur op Recept krijgt versnelling.
• Community building: samenwerking in groene transities
• Blog over onderzoek Daphne Meuwese
• Interview wetenschapper Jolanda Maas over groene schoolpleinen.

Transformatie naar gezondheid: zeven inzichten uit de praktijk

In opdracht van ZonMw evalueert Universiteit Maastricht met Wageningen University and Research, de Radboud Universiteit en het RIVM sinds januari 2015 de processen en opbrengsten van het Alles is Gezondheid-netwerk. Onderzoekscoördinator Marleen Bekker, deelde hierover kennis met het netwerk. We spreken haar over het ontwikkelde transformatiemodel en geleerde lessen over het ’hoe’ van organische verandervraagstukken.

Bekker: ‘Dit onderzoek kan dienen als denk- en hulpmiddel als het gaat om de uitvoering van transitievraagstukken, omdat het is gebaseerd op wat we hebben geobserveerd in de praktijk. Hoe kun je samen transformatie bevorderen? Hoe ga je om met ministeries en institutionele partners en hoe toon je aan welke betekenis een initiatief heeft in de samenleving? De netwerkpartners zélf zijn aan het woord en wij verbinden hun bevindingen met wetenschappelijke literatuur.’

Inzicht 1: Verbind inwoners met bestuurders

In de beginfase van het Alles is Gezondheid-netwerk is ingestoken op het niveau van organisaties, ervan uitgaande dat als de omgeving verandert, inwoners ook veranderen. In de tweede fase zien we dat er steeds meer initiatieven bijkomen vanuit bewoners zelf. Wanneer deze burgerinitiatieven lokaal, regionaal en zelfs landelijk ingebed worden in netwerken, krijgen ze vleugels. In die netwerken worden inwoners, professionals, organisaties en bestuurders met elkaar verbonden en ontstaan initiatieven met daadwerkelijke gezondheidsimpact. De regionetwerken en allianties van Alles is Gezondheid fungeren hierbij expliciet als verbindende schakel. Het is daarom van belang dat ministeries, gemeenten en GGD’en onderdeel worden van netwerken als Alles is Gezondheid, Health Holland en de Juiste Zorg op de Juiste Plek.’

Inzicht 2. Zorg voor eigenaarschap

‘Het mooie van een landelijk netwerk zoals Alles is Gezondheid, is dat vernieuwende praktijkervaringen met elkaar worden uitgewisseld. Door die kennisdeling kunnen innovaties op een andere plek geadopteerd en bewerkt worden naar de eigen lokale context. De lokale vraag staat daarbij centraal en toepassingen worden daarop afgestemd. Op die manier krijgen inwoners eigenaarschap en ontstaat er lokale betrokkenheid bij het nieuwe gezondheidsinitiatief.’

Inzicht 3: Maak gebruik van de context

‘Interventies op gebied van publieke gezondheid worden doorgaans gescheiden van hun context. Een erfenis vanuit de wetenschap, waar klassieke experimenten worden verricht in een laboratorium, ver weg van contextuele invloed. Wat we nu weten is dat context juist van cruciaal belang is bij verandermechanismen. Welke medestanders heb je, welke tegenstanders en hoe kan je relaties opbouwen waarmee je steun kan verkrijgen voor je initiatief? En hoe kun je via die context die steun/coalitie steeds groter maken? Dit geldt voor innovatieve gezondheidsinitatieven, maar ook voor bijvoorbeeld een gemeente of zorgverzekeraar die ruimte wil creëren voor verandering. Om bijvoorbeeld organisaties mee te krijgen en fundamenteel te veranderen, heb je binnen die organisaties gemotiveerde mensen nodig op verschillende niveaus.’

Inzicht 4. Transitie vraagt om politieke strategie en bestuurlijke verbinding

‘In de zorg maakt marktsturing dat ministeries, gemeenten en uitvoerende organisaties slechts beperkt kunnen bijsturen. Wanneer je de transitie naar gezondheid wil stimuleren, heb je ze wel nodig om dat model te veranderen. Het is dus van belang, dat er een voortdurende dialoog ontstaat, zodat beleidsmakers en instituten kunnen ervaren waaróm die beweging relevant is en netwerkvorming en kennisdeling positieve randvoorwaarden zijn om dichterbij inwoners te komen. Ook is het van belang je netwerk uit te breiden met ‘ongebruikelijke’ beleidspartners van buiten de zorg. Denk aan ruimtelijke ontwikkeling, natuur, economie of aan vernieuwende netwerken op energie, klimaatadaptatie en voedselproductie. Lobby, organiseer werkbezoeken voor bestuurders en laat partijen en organisaties waarvan je afhankelijk bent zien welke publieke waarde je initiatief heeft. Zo zorg je voor bondgenoten binnen en buiten de zorgsector.’

Gezondheid Transformatiemodel (Transformative Health Governance model)

Inzicht 5: Transformatie vraagt tijd en politieke skills

‘Systemen zijn gecreëerd om stabiliteit te bieden en daarmee per definitie resistent tegen verandering. Deze paradox zorgt ervoor dat je een langjarige strategie moet hebben, waarbij je de maatschappelijke behoefte goed in kaart brengt en waarbij je een interne en externe coalitie smeedt. Met: ‘We moeten transformeren,’ creëer je weerstand. Het gaat om een diplomatiek en genuanceerd belangenspel, waarbij je je in eerste instantie goed aan doet om je luisterend op te stellen en voorzichtig te polsen hoe belanghebbenden tegen het vraagstuk aankijken. Voor transformatie-opgaven heb je mensen nodig die goed snappen hoe organisaties werken in een systeemcontext en hoe je in die context kleine radertjes in beweging kunt zetten die uiteindelijk elkaar versterken richting een grotere verandering.’

Tip 6: Nieuwe manieren voor monitoren evalueren en verantwoorden

‘Aan de hand van ons onderzoek hebben we een model ontwikkeld, waarmee netwerkpartners op een andere manier verantwoording kunnen afleggen. Het gaat niet om de harde cijfers van gezondheidseffecten, maar ze kunnen het proces laten zien van idee, via het mobiliseren van partners, naar de aanpak en vervolgens het experimenteren en het verbinden van bestuurders. Een legitieme manier om te laten zien dat langdurige veranderprocessen wel degelijk iets kunnen opleveren dat je zeer dichtbij het beoogde gezondheidseffect brengt. Onderbouw waarom het niet om cijfers gaat, maar om de betekenis, de waarde voor de doelgroepen, – die je met de klassieke publieke gezondheidsinterventies meestal niet bereikt. Daarmee laat je tevens zien dat deze gezondheidsinitiatieven veel dichter bij die inwoners komen. Pas als je samen met die inwoners een verhaal van betekenis kunt creëren, kun je ze meekrijgen in een andere leefstijl.’

Inzicht 7: Flip the classroom

‘Als wetenschappers moeten we ons afzetten tegen onze eigen disciplinaire achtergrond. Wil je innoveren, dan moet je praten als Brugman. Gelukkig begint dat te veranderen en financieren organisaties als ZonMW steeds meer vernieuwende programma ’s en onderzoeksmethoden. De bestuurskunde heeft echt al een poot aan de grond gekregen en er is meer ruimte voor participatief actieonderzoek. De essentie is niet alleen luisteren maar ook feedback organiseren. Het ministerie van VWS, de vijf departementen van het eerste uur en Alles is Gezondheid kunnen meer doen om beleidsfeedback te verkrijgen en daarop te anticiperen. Het alternatief zou zijn dat Alles is gezondheid wordt geprivatiseerd. Dat is een keuze, maar dan zou de transformatie naar een meer faciliterende overheid achterwege blijven.’

Om Positief Gezond werkgeverschap in Nederland verder te brengen, zijn op initiatief van Alles is Gezondheid actieleernetwerken gevormd met werkgevers van diverse organisaties uit verschillende regio’s. Ook is in samenwerking met CAOP de Positieve Gezonde CAO ontwikkeld. Piet Vessies, netwerkadviseur bedrijven en gezondheid, neemt ons in de vorm van negen inzichten mee in het proces, de leermomenten en de opbrengsten.

1. Gezondheid is een integrale aangelegenheid

‘We merken dat de meeste werkgevers nog nooit van Positieve Gezondheid hebben gehoord en dat zij gezien zien als individueel issue. Er wordt zelden een breed perspectief gehanteerd en gekeken naar hoe de combinatie van zaken op elkaar ingrijpen. Bedrijven zijn actief op het gebied van duurzame inzetbaarheid óf ze hebben afspraken over leren en ontwikkelen, maar de samenhang mist. In de thuiszorg en schoonmaakbranche wordt bijvoorbeeld wel gewerkt met een financiële coach, omdat daar oog is voor de stress die financiële problemen kunnen veroorzaken. Maar pakken werkgevers een actieve rol in de privé-werkbalans als het gaat over mantelzorg of kinderopvang? Positieve Gezondheid kan bij dit soort vraagstukken een rol spelen, omdat het concept domeinen samenbrengt en ruimte creëert om zaken bespreekbaar te maken.’

2. Iedere werknemer is een mens, met een eigen leefwereld

‘In onze actieleernetwerken zien we een grote behoefte aan gemeenschappelijk taalgebruik en we signaleerden dat in het bedrijfsleven het uitgangspunt: gezondheid is alles, meer aanspreekt dan andersom. Wanneer je ‘gezondheid is alles’ als leidraad neemt, dan maak andere beslissingen. Het gaat vooral om het besef dat iemand behalve werknemer ook burger is, patiënt, ouder, een kind van ouders en lid van de voetbalclub is. Iedere werknemer is een mens met een eigen leefwereld. Zeker naarmate bedrijven groter worden, botst die leefwereld met de systeemwereld van het bedrijf, waarin iedereen aan regeltjes moet voldoen.’

3. Maatwerk voor positief lange termijneffect

‘Om de wrijving tussen leef- en systeemwereld te verkleinen is het nodig dat we zaken anders, slimmer en gezonder leren organiseren. De Positief Gezonde CAO die we aan het ontwikkelen zijn kan daarbij helpen. De kunst is om het gesprek zo te voeren dat het maatwerk wordt. Dat lijkt minder efficiënt, want je raakt routine kwijt en het is meer puzzelwerk voor de planning of de HR-afdeling, maar op termijn draagt het bij aan gezondheid. Niet alleen van de werknemer, maar van de hele organisatie. Werknemers zijn minder ziek, gemotiveerder en op meer verschillende plekken inzetbaar. Eigen regie is een belangrijk uitgangspunt van Positieve Gezondheid. Wanneer je dat dat toepast op bijvoorbeeld de planning en werknemers invloed laat uitoefenen op hun eigen roosters, dan neemt de acceptatie van dat rooster toe en het verzuim neemt af.’

4. Positieve Gezondheid biedt perspectief

‘Met de input uit de actieleernetwerken zorgen we voor de taal, tekst en voorbeelden waarmee we werkgevers kunnen laten zien dat je op heel veel vlakken aan gezondheid kunt werken. Of afspraken daarover dan in een CAO moeten of in een convenant tussen ondernemingsraad en werkgever, dat maakt niet veel uit. We zien grote tevredenheid bij bedrijven die aanvullend op hun protocollen met het gespreksinstrument Positieve Gezondheid werken. Zowel de medewerker als de werkgever hechten meer waarde aan Positieve Gezondheid-uitkomsten, dan aan het voorliggende protocol. Met dat inzicht gaan we verder.’

5. Eigen regie maakt sterk

‘Via de brede kijk van Positieve Gezondheid ontstaat ruimte. Als je het verhaal achter een probleem kent, dan kun je met elkaar een andere oplossing bedenken. Weinig werkgevers vragen een ‘zieke werknemer’ zelf wat hij of zij het beste acht, terwijl die eigen regie de medewerker sterker maakt. Ik denk dat de kern van Positieve Gezondheid een andere grondhouding is. Je praat mét mensen, niet voor mensen. Je bedenkt het niet voor iemand, maar in overleg met die werknemer. Je kijkt wat er in die specifieke situatie het beste past.’

6. Stel vragen en help de ander de juiste keuzes maken

‘Wat we merken, en dat is een heel belangrijk leermoment, is dat mensen in het bedrijfsleven het heel lastig vinden om aan te voelen wanneer ze nou ‘baasje’ zijn. Als je een praktisch mens bent dat snel problemen overziet en oplost, dan moet je in een Positieve Gezondheid-gesprek een medemens zijn, een gesprekspartner. Het is de bedoeling dat je op je handen gaat zitten en NIET meteen antwoorden hebt en oplossingen aandraagt. Het gaat erom dat je de goede vragen stelt. Hoe help je de ander te komen tot keuzes die voor hem of haar relevant zijn?’

7. Na-apen kan alleen als mensen voor-apen

‘Het gaat om een cultuurverandering en het helpt het als bedrijven hiervoor ruimte creëren. Op de korte termijn betekent dit tijdverlies, maar op de langere termijn zijn mensen die nadenken over zichzelf en daarin eigen keuzes maken effectiever en productiever. Het is omdenken, een hele andere insteek en dat is niet iets wat je kunt voorschrijven en verwachten dat het goed komt. Iedereen die met die mensen werkt moet het doorleven en dat kan alleen als je het voorleeft. Je kunt na-apen als mensen voor-apen dus het helpt hevig als de hoogste manager het goede voorbeeld geeft.’

8. Het gaat niet om geld, maar om betrokkenheid en wederkerigheid

‘We horen vaak ‘gezondheid is echt heel belangrijk, maar het mag niks kosten. We hebben organisaties nodig die echt betrokken durven zijn. Je kunt het ook omdraaien. Waarom zou ik van een organisatie houden? Waarom heeft het ene transportbedrijf een probleem om chauffeurs te vinden en het bedrijf ernaast genoeg mensen? Onderzoek wijst uit dat het om betrokkenheid gaat. Een chauffeur die voor zijn verhuizing de vrachtwagen mag gebruiken onthoudt dat en is loyaal. Hij weet dat zijn baas rekening met hem houdt en hij houdt rekening met zijn baas. Dat is wederkerigheid. Dat zit hem niet in de centen, maar in een beetje houden van.’

9. Draagvlak en bewustwording nodig voor verandering

‘Daadwerkelijke verandering kost jaren. De kunst is daarom snel draagvlak en continuïteit te creëren. Wanneer een programmamanager of een kwartiermaker een tandem vormt met iemand in de Raad van bestuur, dan voorkom je dat gedachtegoed verdwijnt op het moment dat iemand wegvalt. Zorg voor gezondheidsambassadeurs in het bedrijf die Positieve Gezondheid bevorderen. Bewustwording is een belangrijk aspect als het om verandering gaat. Als voorbeeld noem ik een bedrijf waar veel werknemers afhaakten bij verplichte cursussen. De organisatie probeerde een nieuwe aanpak; se stortten de €1.000 voor de cursus op de rekening van de werknemers, die daarvan zelf de opleider moesten betalen. Je zag het verzuim met de helft afnemen. Als je ‘gezondheid is alles’ als uitgangspunt neemt, organiseer je uiteindelijk de dingen anders.’

‘We zetten sport, cultuur en lifesyle in als middel om jongeren mee te nemen in hun pad naar zelfredzaamheid. Zij bepalen zelf wat er gebeurt, want alleen zij weten wat ze nodig hebben’, aldus Okrah Donkor. Hij groeide op in de Haarlemse ‘achterstandswijk’ Schalkwijk en organiseerde daar op zijn 19^e een eerste bijeenkomst voor jongeren. Nu bereikt hij met Triple ThreaT wekelijks zes a zeven honderd jongeren en is Triple ThreaT een comunity waarin 500 jongeren zich structureel verbonden voelen.

Kennis van systeem

‘Ik heb een Ghanese vader en ben alleen door mijn Friese moeder opgevoed in een heel andere setting dan het dorp waar ze vandaan kwam. Sociale woningen, veel migranten-, en eenoudergezinnen om ons heen. Wij hoorden ook tot de minima, maar mijn moeder kende het systeem, ze was de taal machtig en wist wat ze waar moest regelen. Denk aan de Haarlempas met allerlei voordelen, zoals sporten en een muziekinstrument spelen. Ook met school wist ze hoe ze mij moest stimuleren. Daardoor voelde ik me gezien en was ik gemotiveerder dan jongeren om me heen. Ik zie nu dat het bij veel mensen uit de wijk ontbreekt aan die basis; aandacht, liefde en begeleiding. Dat kan leiden tot bepaald gedrag en/of gebrek aan perspectief. Daarnaast heeft de wijk een stempel. Schalkwijk staat vooral bekend om problemen. Dat is een negatieve cocktail.’

Hulp omarmd

‘Naast de steun van mijn moeder, ontmoette ik met mijn basketballende vriendengroep een man uit de wijk, Bas. Hij ging ons coachen. Hij deed dat omdat hij het leuk vond en stond ook buiten het veld voor ons klaar. Hierdoor voelden wij een extreme vorm van loyaliteit naar hem. Als hij zei dat we ons best moesten doen op school, dan deden we dat. De lessen die coach Bas ons via de sport leerde over mentaliteit, discipline en omgaan met autoriteit, lieten zich heel mooi vertalen naar ons dagelijks leven. Hij pakte de vaderlijke rol die we onbewust misten.’

Start Triple Threat

‘Toen ik 19 was wilden we doorgeven wat we van coach Bas hadden geleerd. Er waren wel mooie initiatieven en mensen die met goede intenties die in de wijk kwamen, maar de afstand was te groot. We spraken een andere taal. Daarom zijn we het in 2009 zelf gaan doen. Heel kleinschalig, activiteiten op zes zondagen waar meteen heel veel jongeren op af kwamen. Hoe dat lukte? Wij waren zelf die jongeren. Ik was 19 en wist precies hoe ik ze kon bereiken. En vanaf dag één waren we bezig met het bouwen van een beweging, van een merk. Dat spreekt jongeren aan. Ze ervaren helemaal niet dat het iets maatschappelijks is zij vinden het iets tofs waar ze bij willen zijn.’

Kracht aanpak

‘We bieden activiteiten aan van huiswerkbegeleiding, muziek en dans tot onze basketbalclub met 25 teams, waarvan de hele jeugd inmiddels op het hoogste niveau in Nederland speelt. Niet iedereen hoeft topsporter te worden, maar we hebben wel bepaalde verwachtingen van jongeren. Als je er niet bent bel je af en als je binnenkomt dan geef je een handje. Wij zien dat de grootste kloof niet zit in ‘niet kunnen’, maar in omgangsvormen. Het gaat er uiteindelijk niet om of je die bal erin schiet, maar om hoe je reageert op dat doelpunt of die misser. Dat is waar wij ons op richten. En we omringen de jongeren met positieve rolmodellen die uit die wijk zelf komen, weten wat er speelt en tegengeluid kunnen geven. Ze weten waar die jongeren doorheen gaan en kennen de kracht van ergens onderdeel van zijn. Dat is misschien wel de belangrijkste factor voor jongeren, maar ook dat er mensen voor je klaarstaan. Uit vrije wil, zoals coach Bas vroeger voor ons klaar stond.’

Weg naar structurele subsidie

‘Het is een lang traject geweest, ik denk omdat er zo’n grote kloof zit tussen het leven zoals het is en de systeemwereld. Bij de start in 2009 hielp stichting stad met een plan, maar daarmee hadden we nog geen geld. We belden een school en mochten gratis gebruik maken van de gymzaal voor die eerste zondagactiviteiten. In 2012 werden we een stichting en kregen we eenmalig de landelijke sportimpulssubsidie. Daarmee kon ik me fulltime inzetten en we konden we twee jaar activiteiten draaien, dus toen ging het snel. Om daarna opnieuw geld te regelen was ingewikkeld, omdat wij moeilijk in een hokje te plaatsen zijn. Niemand voelde zich verantwoordelijkheid en de partijen die in Haarlem al jaren aan jongerenwerk deden gaven ons niet echt ruimte. Wij kregen in 2020 pas gemeentesubsidie en dus hebben we lang moeten knokken voor die positie. Nu zijn we hele goede partners van de gemeente.’

Helpende factoren

‘We hebben veel gehad aan twee beleidsmedewerkers die binnen de gemeente  probeerden draagvlak te creëren en onze marketingkracht heeft goed gewerkt.  We hebben veel erkenning gekregen buiten Haarlem, we zijn twee keer club van het jaar geworden (NOC NSF), we hebben afgelopen jaar het Appeltje van Oranje gewonnen, we zijn cultuurclub en sportclub van het jaar geworden en ik ben Haarlemmer van het jaar geworden. Al die erkenning en aandacht zorgde voor extra stuwkracht. Wij waren al 10 jaar iets aan het doen voor jongeren in de wijk en de gemeente kon niet meer aan die energie ontkomen.’  

Impact voor de wijk

‘We laten zien wat we bereiken via jaarverslagen, projectplannen en deelnemerregistratie, etc., maar hoe minder tijd we daarin hoeven stoppen, hoe beter. Laat ons een video maken, want daar zit onze energie. Zo proberen wij ondanks onze groei te blijven doen waar we goed in zijn. Effecten zijn natuurlijk heel moeilijk te alloceren, maar we merken dat de scholen en de ondernemers in het winkelcentrum minder overlast ervaren. We zijn bijvoorbeeld met onze eigen club van 3 naar 25 basketbalteams gegaan, dat zijn gewoon heel veel jongeren die zijn gaan sporten. Wat ik wel lastig vind is dat het bij lokale politiek vooral gaat over de jongeren die nog steeds buiten hangen. Het is negatief gericht, probleemgericht en dat is jammer, want er gebeurt veel positiefs.’

Doorverwijzing lokale en regionale organisaties

‘Er wordt inmiddels heel veel doorverwezen, misschien wel iets te veel organisaties weten ons inmiddels te vinden. Van het CJG Sociaal Wijkteam en zorgcoördinatoren van scholen tot en met verenigingen en professionals uit de zorgsector. We merken dat we hier niet op gebouwd zijn; het gaat bij ons veel natuurlijker. Jongeren zien ons bijvoorbeeld op school en maken dan stap voor stap zélf de keuze om naar ons toe te komen. Jongeren naar ons toe worden verwezen, willen misschien überhaupt niet in dat eerste gesprek zitten. Daar kan het mislopen. We zien wel dat doorverwijzing en aansluiting nodig is, daarom zijn we nu bezig het creëren van een Youth Coach. Een tussenpersoon die met die jongere echt een connectie kan maken.’

Echtheid en verbinding

‘Jongeren hebben een soort radar en gaan bij hulpverleners en leraren snel in de modus van ‘Dit is gewoon jouw werk en zodra het 6 uur is ben je ook weer weg, dus verwacht niet van mij dat ik iets van mezelf ga geven.’ Onze kracht ligt in het feit dat we ze het als ‘echt’ ervaren omdat we ook zijn ‘buiten kantooruren’. Dat is waar we impact maken en verbinding. En wat we ook ervaren, is dat muziek en sport verbindt. Als je in een team zit, dan maakt het helemaal niet meer uit of je wel of niet uit een hele lastige situatie komt. Je moet als team wat oplossen. Sport doorbreekt barrières van achtergrond, afkomst en religie. Daardoor krijg je verschillende perspectieven mee en ga je van elkaar gaat leren.’

Passie en rolmodel

‘Net als bij sport, gebruiken we muziek, video en dans als middel om jongeren te laten groeien. We hebben met elkaar een documentaire gemaakt en de jongeren zijn bezig met social media; video, fotografie en verhalen vertellen. Eigenlijk alles wat jongeren van nu tof vinden, dat doen we. En om te zorgen dat ze zich ook thuis gaan voelen binnen de culturele instellingen, werken we daarmee samen. De basis is hetzelfde als met sport. Je gaat jezelf ontwikkelen op het moment dat je een passie hebt en een rolmodel dat je ondersteunt.’

Van kwetsbaar naar krachtig

‘Ons ideaalbeeld is dat we zoveel mogelijk aan de voorkant zitten. We merken wel dat voornamelijk jongeren uit lastige situaties naar ons toe trekken. Triple ThreaT is echt een urban merk en daarmee voelt een bepaalde doelgroep zich verbonden. Maar ook die jongeren – met bijvoorbeeld mentale problemen, moeilijkheden op school of drugsproblemen – komen naar Triple ThreaT om iets te doen wat ze leuk vinden. Als zij op een laagdrempelige manier kunnen praten, kun je al een groot deel van de problemen wegnemen. Het gaat erom ze zich gehoord en gezien voelen. Onze rolmodellen komen zelf uit moeilijke situaties en zij zitten nu in de positie van kracht. Dat werkt verbindend.’

Samenwerking binnen de gemeente

‘Wij zijn nu een van de grootste partijen, wij weten wat er speelt en wat er aan de tafels wordt besproken. Het construct blijft hetzelfde. Je hebt een aantal partijen die de dienst uitmaken en het ligt aan de opdrachtgever hoe je dat fris en uitdagend houdt. Toen wij erbij kwamen, was dat voor de gemeente de eerste keer in hele lange tijd dat er iets veranderde in het jongerenwerk. Je kan bijna niet van die partijen die al heel lang subsidie ontvangen verwachten dat zij zichzelf scherp houden of innoveren. Ze doen wat ze doen. Het is ons geluk geweest dat wij 10 jaar niet gefinancierd zijn, daardoor zit die vernieuwingsdrang in ons DNA. Zonder die drang, hadden we deze community niet ontwikkeld.

Aansluiting met jongeren uit de wijk

‘Ik geloof echt in de kracht van de jongeren zelf. Als je ze op een goeie manier faciliteert, kan daar veel uitkomen. Ik ben nu 33 en ik bepaal niet meer wat we met Triple ThreaT gaan doen, dat laat ik over aan de negentienjarigen van nu. Ik zorg dat ons huis staat en dat die jongeren kunnen doen wat zij denken dat goed is. Zo blijven onze activiteiten goed aansluiten op de behoefte van de jeugd uit de wijk. Bijzonder is ook, dat de meesten die bij ons werken ooit gestart zijn als deelnemer. Door die gemeentesubsidie zijn we van vier naar 20 betaalde krachten gegaan. Zo kunnen ze blijven doen wat ze ècht willen doen.’

Waarbij kunnen jullie hulp gebruiken?

‘Ik denk dat de Youth Coach een uitdaging is waarbij samenwerking nodig is. We zien dat aansluiting tussen organisaties en jongeren vaak mist. Het zou daarom fijn zijn als we mensen écht in die sleutelpositie kunnen zetten. We zijn het concept van Youth Coach nog aan het ontwikkelen, maar we merken dat niemand echt verantwoordelijkheid neemt, want wij bieden geen ‘professionele jeugdhulp’, we werken niet met indicaties, urenregistratie en cliëntenprofielen. Wij willen doen wat die jongere nodig heeft en dat is als je geld nodig hebt ingewikkeld. Dus naast samenwerking kunnen we bij de ontwikkeling van de Youth Coach zeker ook financiële ondersteuning gebruiken. Maar we gaan aan de slag, met of zonder geld.’

Leren van Triple Threat via Powered By

‘We zijn bezig met de ontwikkeling van het programma Powered By. Wij hebben met NOC NSF op 26 plekken in Nederland initiatieven als die van ons helpen opzetten en we zien dat eigenlijk op al die locaties hetzelfde gebeurt. Het begint met bepaalde energie, de jongeren willen wel en er is tijdelijke steun, maar als het gaat over borgen binnen het lokale huishouden, dan wordt het ineens ingewikkeld. Wij hebben dat proces helemaal doorlopen en weten hoe je op andere manieren gelden kan verdienen en we weten waar gemeenten gevoelig voor zijn. Daarnaast kunnen we jongeren zelf ook echt leren wat er bij komt kijken. Dus niet alleen de uitvoerende kant, maar ook de organisatorische kant. Marketing, het bouwen van de community, plannen schrijven richting subsidies; dat zit allemaal in Powered By.’

Triple Threat is heel lang niet gezien als professioneel, maar wij zijn gewoon aan de slag gegaan. Dat is juist wat er nodig is! Het systeem maakt het ingewikkeld. Iedereen wil expertise en professionele hulp, terwijl het veel krachtiger is als iemand dit doet omdat hij of zij dat zelf wil.’

In 2014 startte Alles is Gezondheid met vier netwerken in de domeinen wijk, school, werk en zorg. In het kader van preventie en gezondheidsbevordering is het kabinetsbrede initiatief deze netwerken met elkaar gaan verbinden. Dit om de brede kijk op gezondheid en daarmee domeinoverstijgend samenwerken te stimuleren. Netwerkadviseur en regiocoördinator Margriet de Jager is vanaf het eerste uur betrokken bij Alles is Gezondheid. Ze blikt terug, kijkt vooruit, deelt en duidt.

Margriet: ‘De brede kijk op gezondheid en domeinoverstijgende  aanpak die we met Alles is Gezondheid stimuleren, zien we nu terug bij onder meer Het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Gezond Actief Leven Akkoord (GALA). Bewegingen om de transformatie van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag te bevorderen. Waar we als gezondheidsnetwerk in het begin aan het pionieren en groeien waren, kunnen we nu doorontwikkelen op de basis die is gelegd. We zien dat organisaties, allianties en regio’s kennis delen en elkaar verder kunnen helpen. Dat stimuleren wij via bijeenkomsten en regelingen, zoals bijvoorbeeld de kennisvouchers. Het is ook mooi om te zien dat op kennis en ervaring uit verloren gewaande programma’s wordt voortgeborduurd. In Deventer wordt bijvoorbeeld nog steeds gewerkt langs de lijn van het meedoenprogramma leren participeren en Iedereen actief, gelukkig en gezond opgroeien in Deventer, dat ik samen met ambtenaren en bewoners in Deventer heb mogen opzetten in 2010.

Leren van elkaar

We leven in een complexe tijd en er is veel veranderd als het gaat om mensen hun leeftempo en -omgeving. De behoefte aan verbinding in de maatschappij groeit, ook op professioneel vlak. Bij het traject ‘Financieren vanuit de bedoeling’, dat is ontstaan uit een leergroep van 10 regio’s die werken aan de transformatie van zorg naar gezondheid, zetten we in op de verbinding van burger tot ministerie en vice versa. Wanneer je de mens centraal wil stellen in gezondheidsbeleid, kan je natuurlijk niet zonder die verbinding. Want alleen door te leren van elkaar kan ondersteuning echt aansluiten op behoeften. Dat leren van elkaar stimuleren wij via onder meer bewonersinitiatieven, fieldlabs en sessies met professionals, lokale en landelijke systeempartijen, onderzoekers en onderwijs.

Rol Alles is Gezondheid

‘Verandering vergt een lange adem, dat weten we. Alles is Gezondheid is daarin in mijn ogen waardevol, omdat het een organisch netwerk is dat mee verandert en naast organisaties en netwerken staat en niet erboven. Het gaat erom dat je samen bepaalt wat nodig is voor de transitie naar gezondheid en wat die onderliggende waarde is. Als iedereen hetzelfde doel nastreeft, heb je geen blauwdruk nodig. Om samen te veranderen, moet je een doel hebben, vertrouwen in elkaar en mogelijkheden faciliteren. Het is goed te zien dat organisaties of regio’s die al verder zijn, als voorbeeld dienen voor andere regio’s.’

Duiden en clusteren

‘Het gevaar is dat het te complex wordt door de veelheid van programma’s, initiatieven en akkoorden die worden geïnitieerd en gefinancierd vanuit verschillende ministeries. Daarom zetten we ons met Alles is Gezondheid in om de samenhang tussen het GALA, het IZA , het Sport Akkoord II en bijvoorbeeld de omgevingswet te duiden en integraal samenwerken te stimuleren. Wanneer je plannen bundelt, budgetten bij elkaar schuift en samenwerkt, voorkom je dat partijen naast elkaar hetzelfde wiel uitvinden. Die integrale manier van samenwerken is ook wat het GALA beoogt met specifiek budget voor gemeenten. Daar, in het gezamenlijke midden, vindt de zorgtransitie plaats. Het mooie is, dat elementen uit gemeentelijke plannen voor bijvoorbeeld de Domeinoverstijgende Samenwerkingsverbanden, (DSV-regeling) nu gebruikt kunnen worden voor het GALA, samen met de kracht van de samenleving, de bewoners.  Je ziet de verschuiving van preventie naar transitie, de beweging die wij als netwerk hebben ook hebben gemaakt. Dit akkoord is in mijn ogen dan ook een logisch vervolg op het Nationaal Preventie Akkoord.’

Organische werkelijkheid

‘Ik denk dat we moeten versimpelen en naar de werkelijkheid kijken. Waarom zou je een model gebruiken om een weerslag te geven van wat zich nog moet vormen? De praktijk is altijd weerbarstiger dan dat model. We moeten goed luisteren wat er nodig is en je kan wel een wetenschappelijk model gebruiken, maar dat moet dan wel een actiemodel zijn, een bètaversie die via actieonderzoek aangepast kan blijven worden. Met het Financieren vanuit de Bedoeling hebben we bijvoorbeeld een beeldplaat gemaakt. Geen kader dat gevolgd moet worden, maar een praatdocument waar je mee aan de slag kan. Ook met het Gezond en Actief Leven Akkoord zet het ministerie van VWS nu in op de beweging in plaats van een format of model. Het is eigenlijk open boek en het draait om samen leren; behoefte peilen, fouten maken en kwetsbaar opstellen.’

Regiobudgetten

‘Mijn grootste wens is per regio bekijken hoeveel budget nodig is om te transformeren van zorg naar gezondheid in alle domeinen. Maar regiobudgetten werken alleen als je regionaal goed van elkaar weet wat je aan het doen bent en inwoners in het proces betrekt. De kracht van de samenleving benutten, krijgt gelukkig steeds meer aandacht. Toen we ruim  20 jaar geleden met 40 wethouders van de G40 nadachten over arbeidskracht in de zorg, is ingezet op saamhorigheid, elkaar helpen en decentraliseren. Het rijk decentraliseert naar de gemeente en de volgende stap is die van gemeente naar gemeenschap. Het omgekeerde is tegelijkertijd gaande, van gemeenschap naar gemeente en naar het rijk.’

Inwonersinitiatieven

‘Als de urgentie groot wordt, dan komt de bereidheid om meer samen te doen vanzelf ook. Dat zie je bijvoorbeeld in Noord-Groningen in het dorpje Kloosterburen. Daar is de gemeenschap in actie gekomen om het dorp te behouden. Je ziet dat het veel beter werkt als iets vanuit mensen zelf komt. Dan bereik je mensen ook beter. Inwonersinitiatieven zijn heel waardevol en er zijn er steeds meer. Kijk eens naar Nederland Zorgt Voor Elkaar, check hoofdletters waar inwonerinitiatieven worden uitgewerkt met heel veel vrijwilligers. Van licht dementerende tot statushouders en jongeren met psychische problemen. En al die thema’s uit het Gezond en Actief Leven Akkoord komen in de weerbarstige praktijk terug.’

Neem elkaar mee

‘Gemeenten die aanspraak willen maken op financiering vanuit GALA-geld, moeten een plan op papier zetten. Daar is geen strenge leidraad voor, maar andere gemeenten of wij als netwerk kunnen ze daarbij helpen. De vraag varieert, omdat de visies en plannen ontstaan vanuit de behoefte van gemeenten, provincies en grote steden. Dit samen leren gaat in mijn ogen ook over governance. Hoe willen mensen bestuurd en gestuurd worden en is sturing überhaupt nodig? Het is in ieder geval van belang dat je mensen inhoudelijk meeneemt. De interventies van Loket Gezond Leven van het RIVM worden niet altijd goed begrepen door gemeenten en gemeenten moeten op hun beurt inwoners weer helpen het aanbod te vinden. Want als je niet weet dat ze bestaan, kan je ook geen gebruik maken van regelingen.’

Relevante links

• Maak kennis met en via de LinkedIN-groep Financieren vanuit de bedoeling
• Download ons 8-luik De kracht van verschil en verbinding over publiek-privaat samenwerken.
• Beluister de Podcast van WEL, waarin Magriet de Jager en Trodessa Barton praten over (Positieve) Gezondheid, samenwerken, politiek en de zin van de dood.

Hoe stel je de mens echt centraal in de zorg? Het initiatief Financieren vanuit de bedoeling onderzoekt de belemmeringen daarvoor, en ontwikkelt handvatten om de mens centraal te stellen. Transformatie vraagt namelijk dat zorg en ondersteuning aansluiten op de behoefte van mensen zelf en hun zorgzame gemeenschappen.

Het onderzoek is volop in beweging, en vindt plaats in een cyclus van inzichten verwerven, in de praktijk te doen, te leren en ontwikkelen met alle betrokkenen zelf.  Alle niveaus zijn in interactie met elkaar. Van bewonersinitiatieven tot Fieldlabs, en van professionals tot lokale en landelijke systeempartijen, onderzoekers en onderwijs.

Publicatie 2024

Financieren vanuit de bedoeling is een open leer- en ontwikkelcommunity waarin mensen uit diverse sectoren van het complexe zorgstelsel samenkomen. De gezamenlijke missie is om de financiering van zorg en ondersteuning effectiever te laten functioneren, gebaseerd op de mogelijkheden van de mens en haar omgeving. Denk aan zorgzame gemeenschappen, organisaties, gemeenten, zorgverzekeraars, regionale projectleiders, ondersteuningsorganisaties en landelijke partijen, waaronder VWS, ZiN, Nza, RIVM, RVS, ZonMw, RegioPlus, Alles is Gezondheid en Health~Holland.

Lees de onderstaande publicatie voor een inkijkje in de eerste opbrengsten en reflecties op het proces.

Uitdaging en spanningsveld

Het traject ‘Financieren vanuit de bedoeling’ is ontstaan uit een leergroep van 10 regio’s die werken aan de transformatie van zorg naar gezondheid. Kern van hun aanpak is dat het (potentiële) vermogen van de mens en zijn omgeving leidend is voor het professioneel handelen in gezondheid en zorg.

Maar het structureel maken van successen uit deze regio’s komt maar langzaam van de grond. Financiering is daarbij meestal de grootste belemmering. Tegelijkertijd geven systeempartijen aan dat zij graag de ontwikkeling van zorg naar gezondheid willen ondersteunen, maar dat hun instrumentarium daar nog
onvoldoende op aansluit.

Bovenstaand spanningsveld levert echter ook een kans op: kunnen we mensen uit de werelden van praktijk, beleid, financiering en onderzoek bij elkaar brengen? Zodat we samen de mogelijkheden ontdekken en de benodigde stappen kunnen zetten in de doorontwikkeling van zorg naar gezondheid?

Ontwikkeling van de lerende gemeenschap

De lerende gemeenschap over ‘Financieren vanuit de bedoeling’ is volop in ontwikkeling. Die ontwikkeling bestaat uit verschillende onderdelen:

• Werkbijeenkomsten: Diverse lagen van het systeem nemen deel aan interactieve werkconferenties.
• Workshops: Tijdens congressen en bijeenkomsten worden workshops georganiseerd, gericht op gezondheid en zorg. Kijk bijvoorbeeld naar Financiering vanuit de bedoeling – World Design Embassies 27 oktober 2023 en Congres Bouwen aan een preventie-infrastructuur|De Congreszaak op 7 december 2023.
• Artikelen en Publicaties: Kennis wordt verspreid via de ontwikkeling van artikelen en publicaties.
• Samenwerking met Regio’s: De lerende gemeenschap breidt uit door samenwerking met verschillende regio’s.
• LinkedIn Community: Een digitale ontmoetingsplek is opgezet om de gemeenschap te versterken en te verbinden. Financieren vanuit de bedoeling | Groepen | LinkedIn

Meedoen?

Financieren vanuit de bedoeling is een open leergemeenschap. Je bent van harte welkom. Je kunt ons volgen en zelf onderwerpen inbrengen in onze LinkedIn-groep. Je kunt ook contact opnemen met de initiatiefnemer en trekker: Hilbrand Jacobs | info@hilbrandjacobs.nl | 06 1343 4403

Publiek-private netwerken zijn een groeiende vorm van horizontale organisatie. Een vorm die past in een samenleving die flexibiliteit en snelheid vraagt, waar online dialogen plaatsvinden en waar delen het nieuwe hebben is

Om van opgedane leerervaringen van netwerken in en rond het Alles is Gezondheidsnetwerk de vruchten te plukken, zetten we inzichten en bouwstenen op een rij. We gaan hierbij uit van niet vrijblijvende, doelgerichte samenwerking tussen publieke en private partijen vanuit diverse domeinen en disciplines. Het liefst in samenspraak met inwoners en/of burgerinitiatieven.

BOUWSTENEN FASE 1

De geboorte van een publiek- private samenwerking

• Urgent maatschappelijk issue
  Zorg dat je gemeenschappelijke doel een oplossing is voor een issue dat leeft in de samenleving, een kwestie die urgent is. Dan is er energie, beweging en aandacht. Denk aan Alliantie Kinderarmoede, Een tegen Eenzaamheid en Alliantie Nederland Rookvrije generatie.
• Kernteam
  Stel een kernteam samen, maak daarbij gebruik van aanwezige competenties. Denk daarbij aan strateeg, verkenner, ontwikkelaar en procesmanager. Lees de whitepaper over posities alliantiemanagers (Kaats en de Joode).
• Lange adem
  Start met drie of vier kernpartners (met goede naam en groot netwerk). Zorg dat een van partijen (financieel) een lange adem heeft, zodat je continuïteit kunt waarborgen.
• Maak een MINDMAP, zie ook de Prezi Verandertheorie
• In dialoog
  Organiseer een of meer ‘expertmeetings’ om de belofte of ambitie te formuleren. Ga de dialoog aan met de mensen om wie het draait, zie bijvoorbeeld visual Expertmeeting mentale gezondheid, voorbeeld Proeftuin Ruwaard in Oss, boekje sociale basisinfrastructuur.
• Zorg dat je als partner zo samenwerkingsvaardig mogelijk bent. Zorg voor een mentaliteit die gericht is op verbinden en zie samenwerking als leerproces. Leer van de whitepaper samenwerking van Common Eye.
• Routekaart
  Schrijf een plan waarmee je verandering omarmt. Een plan met heldere, concrete afspraken over doelen, investering in middelen, tijd, verantwoording, aansprakelijkheid, opbrengsten, toetreding nieuwe partijen, etc. Zie de routekaart van de Alliantie Nederland Rookvrij. Of het Jaarrapport 2018/2019 van Stichting The Model’s Health Pledge.
• Kleine stappen
  Spreek een eerste deelproject af, kijk hoe jullie samen kunnen groeien. Samen een tool, dienst of product ontwikkelen zorgt voor versnelling en relevantie. Zie Publieksacademies en Groen voor gezond Beleid
• Zichtbaarheid
  Wil je groeien, een beweging vormen, zorg dan voor herkenbaarheid (logo) en vindbaarheid (website). En maak het makkelijk om aan te sluiten (aanmeldknop). Zie alliantiekinderarmoede.nl Missie Mentaal
  • Tip: Zorg via externe communicatie en pr voor draagkracht, loyaliteit en een groter bereik. Zie bijvoorbeeld een van de artikelen over lancering Alliantie Kinderarmoede, The Models Health Pledge via RTL Boulevart. Denk ook aan bekende ambassadeurs zoals ingezet bij Stoptober.

Zet de stap naar buiten, vind de weg naar binnen. Op 21 juni 2023 organiseerde Alles is Gezondheid het jaarcongres: De Groene Route. Speciaal voor 400 vooruitstrevende gezondheidsprofessionals uit heel Nederland. Op deze pagina vind je de videos, visuals, leestips, interessante links, publicaties en foto’s. Dit in navolging van het belang dat Alles is Gezondheid al langer hecht aan de kracht van natuur en gezondheid. 

Op de langste dag van het jaar weken we af van de gebaande paden. Op weg naar een groener, gezonder en gelukkiger Nederland. Met de focus op natuur, buiten en groen. Maar De Groene Route staat ook voor veranderen, verduurzamen en het natuurlijke in jezelf. De vraag is hoe we gezamenlijk koers houden en wie de rol als gids vervult. Op het Inspyrium terrein van Boomkwekerij Ebben deden bezoekers mee aan een programma vol interactie, inspiratie en praktijkvoorbeelden.

Animatie: welkom bij De Groene Route

Congresvisual: welke groene stappen zet jij?

Praatplaat: bij evaluatie Alles is Gezondheid

Labyrint: veerkracht en verlies

Leestips en interessante links

• Uitleg praatplaat ‘Zonder gezonde omgeving geen gezond bestaan. Samen werken we aan een evenwicht’ n.a.v. de wetenschappelijke evaluatie van Alles is Gezondheid
• Lees hier het volledige evaluatieonderzoek en transformatie inzichten vanuit acht jaar Alles is Gezondheid (van Universiteit Maastricht/WUR/RU/RIVM voor ZonMW).
• Lees hier de Handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners: Top-10 maatregelen voor nieuwbouw en gebiedsontwikkeling.
• Bekijk hier de video van kunstenaar Maria Koijck over het afval dat overbleef na haar borstkankeroperatie.
• Lees hier meer over natuurlijk rouwen en de rol van het labyrinth. Een labyrint kan je helpen dát los te laten wat je los mag laten en is zo een krachtige manier om bij jezelf te komen.

Klein cadeau: muziekwandeling en Smove

• Maak de Muziekwandeling Pelgrim van Lotte Pen in je eigen omgeving: hier staat de uitleg en link waar je de audio kan streamen of downloaden.
• Smove staat voor smart movement. Heb je het gemist? Check deze video. Speciaal voor Alles is Gezondheid staan ze klaar om jullie organisatie of team te laten kennismaken met smove tijdens werktijd. De eerste 10 aanmeldingen krijgen 25% korting op het Smove light pakket (o.v.v. AiG2023).

Fotoverslag: congres in beeld