Dertig minuten per dag bewegen in de natuur en je voelt je beter. Dat is de boodschap van de wachtkamer-animatie die de projectgroep Beter in het Groen van GGD Gooi en Vechtstreek heeft gemaakt over de positieve relatie tussen natuur en onze gezondheid.

Deze video-animatie is ontwikkeld aan de hand van een interviewronde onder huisartsen.

Huisarts Raymond Landgraaf (40) besloot het allemaal anders te gaan doen. Hij gooide het roer drastisch om en verhuisde met vrouwlief en kinderen naar een klein dorpje in de Italiaanse Alpen. Vanaf 2013 organiseert hij, onder de naam Otro Elements, ‘back to basic’-expedities in de natuur. “Voor wie alle stress en hectiek even wil ontvluchten en de helende werking van de natuur wil ervaren.” Sinds kort heeft het stel een heuse eigen berg weten te bemachtigen waar ze hun expedities organiseren. Met twee bevriende artsen organiseert hij, met Otro Elements Care, in de magische Alpen ook bijscholingen voor huisartsen en specialisten. Karen van Ruiten sprak met Raymond.

Om maar direct back-to-basic te gaan: wat zie jij als de werking van natuur op gezondheid?

Raymond: “We leven nu in een gestreste samenleving, een rat-race, waarin we van alles moeten, zowel van onze omgeving als van ons zelf. Dat leidt ertoe dat we de omgeving en de natuur rondom ons, maar ook onszelf vaak vergeten. Bij steeds meer mensen is ook de balans tussen activiteit en vertraging weg: we staan continue ‘aan’. Dat geeft een disbalans in ons systeem. Daardoor kunnen er makkelijk mentale en fysieke klachten ontstaan. Dat zie ik als dokter in Zwitserland of als bergdokter in Italië veel gebeuren. In een natuurlijke omgeving komt het autonome zenuwstelsel weer meer in evenwicht en verminderen stress-gerelateerde klachten. Dat is de kracht van de natuur.”

Je biedt sinds een aantal jaar geaccrediteerde nascholingen over leefstijlgerichte interventies in de natuur voor huisartsen en medisch specialisten. Niet alleen gericht op het welzijn van de patiënt, maar ook op het welzijn van de arts zelf, zo las ik. Waarom is dit zo belangrijk?

“We zien wereldwijd een toename van leefstijlziekten, toename van psychische stoornissen en stressgerelateerde aandoeningen. Ook onder artsen is burn-out een toenemend probleem. Hoe kunnen we nog goede en verantwoorde zorg leveren terwijl we zelf onder hoge druk staan en (over)vermoeid zijn? Zorgverleners zijn hulpvaardige mensen die het lastig vinden om ‘nee’ te zeggen, doorgaans perfectionistisch zijn en onder hoge druk moeten presteren. En voor onszelf en onze dierbaren willen we toch een uitgeruste gepassioneerde dokter die de tijd neemt en goed luistert. Tijdens de nascholingen gaan we zorgvuldig in op het welzijn van van de dokter en gebruiken we de kracht van de natuurlijke omgeving. Herverbinding met onszelf, elkaar en de omgeving kan dan het begin van de oplossing vormen. De weg terug naar balans op alle vlakken. Zowel privé als op professioneel gebied. En dat is precies wat wij trachten te bewerkstelligen tijdens onze nascholingen. Hierdoor hopen we dokters te helpen weer in balans te komen zodat ze weer fluitend en vol passie naar hun werk gaan…”

Wat wordt tijdens deze nascholingen precies gedaan? Hoe wordt natuur hierin meegenomen?

“We gaan in op leefstijlgerichte interventies vanuit wetenschappelijk en praktisch oogpunt. Een voorbeeld van een simpele interventie is dat we als dokter naast recepten met pillen ook een recept voor gezonde voeding, dagelijks een half uur wandelen of ademhalingsoefeningen kunnen uitschrijven. Het geschreven recept van de dokter geeft extra kracht bij het advies. We mogen daarom wel wat lef hebben om dit op recept vaker uit te gaan schrijven.” Daarnaast staan stil bij natuurbeleving en ook bij de vragen voor de dokter zelf: ‘Waarom ben je zelf arts geworden?‘ en ‘Wat zijn je passies’, Ben je zelf in balans?’ En dit alles in een magische natuurlijke omgeving en uiteraard onder het genot van heerlijk Italiaans eten.”

Op al jullie expedities geldt een digitale detox, dus geen tablet en telefoon. Mooi, maar aan de andere kant biedt innovatie en tech ook kansen voor leefstijl of gedragsverandering. Zie jij hierin kansen?

“Ik had het net al over de disconnectie en vervreemding van onze omgeving, onszelf en elkaar. Onze algehele verslaving aan onze telefoon, aan sociale netwerken en digitale portals draagt hier zeker aan bij. We worden hierdoor niet socialer, maar a-socialer. Daarbij opgeteld de sociale druk om 24 uur per dag bereikbaar te zijn en doorgaans binnen het uur te moeten reageren op appjes, mailtjes, tweets etc., zorgt voor nog meer stress. Vandaar de digitale detox.”. Maar uiteraard heeft de techniek ons heel veel gebracht. Het gaat erom dat je als dokter daarin ook de balans weet te vinden en altijd de connectie met de patiënt weet te behouden, ook al leven we in een digitaal tijdperk.

Begin 2018 zijn jij en je vrouw officieel eigenaar geworden van Alpe Selvaccia. Hoe staat het nu met die plek? Kunnen onze netwerkpartners, ikzelf of andere geïnteresseerden hier ook naar toe?

“Het is de ideale plek voor verstilling, vertraging, verdieping en verbinding. De uitgelezen plek voor onze expedities. Naast de mogelijkheid om samen met ons de bergen in te gaan bestaat er ook de unieke mogelijkheid om zelf back-to-basic te gaan. Met wat vrienden, een aantal families, met collega’s of eigen cliënten of patiënten. We zijn stap voor stap een soort “wilderness outdoor school” aan het opzetten. Dus als er een groep is die met elkaar rust, vernieuwing en gezondheid op een bijzondere plek wil combineren: jullie zijn van harte welkom…”

Meer weten over Raymond Landgraaf, zijn werkzaamheden, zijn expedities, nascholingen of ‘Healing Mountain’?

Ga naar www.otro-elements.it of naar www.otroelementscare.nl.

Foto: Caspar Diederik

Grijs, Groen & Gelukkig laat zien dat de natuur als zorginterventie werkt en wil hiermee een revolutie ontketenen binnen de ouderenzorg. IVN kan via dit project, met ondersteuning van de Nationale Postcode Loterij, tienduizend ouderen een gelukkige oude dag bezorgen.

Grijs, groen en gelukkig draagt in drie jaar bij aan het vergroenen van 100 zorgcentra, waarmee 10.000 ouderen in contact komen met de natuur. Op die manier kunnen ze zelf de voordelen van de natuur ervaren en hun welzijn verhogen. Ook medewerkers van de zorgcentra hebben er profijt van. Ze zijn bijvoorbeeld meer tevreden en hebben minder stress.

Met een gevarieerde natuurbelevingsactiviteiten en samenwerking met omwonenden, zorgprofessionals, en mantelzorgers komen mensen weer in contact met de natuur en vergroten daarmee hun welzijn.

Meer weten?

Het programma kent veel voorbeelden, partners en mogelijkheden.

De natuur heeft een goede uitwerking op vele aspecten van onze gezondheid. Natuur helpt bij gezond blijven, ademhalen, concentratie, snel herstel en de natuur vermindert stress. Lees er via deze interactieve pagina meer over.

Bij het concept Positieve Gezondheid ligt de nadruk niet op ziekte, maar op de mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt. Onze partner ‘Beter in het Groen’ heeft de zes dimensies van het concept gekoppeld aan groen, waardoor de effecten van buiten zijn en de natuur goed zichtbaar worden.

• Lichaamsfuncties: zoals je gezond voelen, bewegen, fitheid.
• Mentaal welbevinden: zoals vrolijk zijn, concentreren, omgaan met verandering, jezelf accepteren.
• Zingeving: zoals zinvol leven, levenslust, blijven leren.
• Kwaliteit van leven: zoals genieten, lekker in je vel zitten, balans.
• Meedoen: zoals sociale contacten, erbij horen, samen leuke dingen doen.
• Dagelijks functioneren: zoals zorgen voor jezelf, kennis van gezondheid, kunnen werken.

Op de Beterinhetgroen-zoeker vind je begeleid aanbod in een groene leefomgeving dat effect kan hebben op alle zes dimensies van positieve gezondheid.

Natuur verbonden met de stad en natuur als onderdeel van de stad, zodat er een gezonde, klimaatbestendige leefomgeving ontstaat. Dat is de Staatsbosbeheer-visie ‘Groene Metropool’.

Gebiedsontwikkelaar AM brengt dit concept samen met Staatsbosbeheer in praktijk met het ontwerp van een nieuwe woonwijk in Krommenie met circa 235 woningen. In deze wijk verbindt een bijzonder water- en groenplan de voordeur van bewoners met zowel het dorp als een aangrenzend Staatsbosbeheer-natuurgebied.

1+1=3

De bundeling van kennis vanuit de twee sectoren heeft letterlijk en figuurlijk een win-winsituatie op geleverd. De wijk is voor Staatsbosbeheer en voor AM een mooie showcase voor duurzame gebiedsinrichting en de kopers komen te wonen in een ruimere, groenere gezondere leefomgeving.

Groene Metropool

Met de Groene Metropool zet Staatsbosbeheer zich in voor een Nederland waar groen vanzelfsprekend deel uitmaakt van de (stedelijke) leefomgeving. Door natuur als deel van de stad te beschouwen en groene ruimtes te verbinden, kan de stad serieus bijdragen aan meer biodiversiteit en meer weerbaar worden voor de gevolgen van klimaatverandering.

Meer weten?

Bekijk de site van Staatsbosbeheer 

‘Ik merk dat ik nu ook in mijn vrije tijd bewust om me heen kijk. Ik sta zelfs stil. Mijn hoofd staat nooit stil. Als je bewust op je omgeving let stopt je hoofd ook even. En dat is goed.’ Zo klonk een van de positieve reacties op de Vitaal in het Groen-activiteit, waar een groep werknemers van de Gemeente Hollands Kroon dit jaar aan deelnam. De combinatie van beweging en groen heeft een positief effect op de vitaliteit en duurzame inzetbaarheid van werknemers. Vitaal in het Groen zet hierop in.

Bij Gemeente Hollands Kroon wordt veel aandacht besteed aan de vitaliteit en gezondheid van de circa 350 werknemers. Via de Hollands Kroon Academie kunnen alle werknemers trainingen volgen gericht op het verbeteren van hun persoonlijke ontwikkeling en fysieke en mentale gezondheid. Er ligt er altijd vers fruit, er is gestart met een Gezondheidsweek en de werknemers konden dit jaar voor het eerst deelnemen aan de wandelactiviteit van Vitaal in het Groen.

Eigen verantwoordelijkheid

Freek Bekker, mobiliteit en re-integratie: ‘We werken met zelfsturende teams. Dat betekent dat de verantwoordelijkheid op gebied van werktijden en werkdruk ligt bij de teams zelf en de werknemer als individu. De pilot Vitaal in het Groen paste goed in ons leeraanbod op gebied van vitaliteit en viel samen met onze eerste gezondheidsweek. We hadden 20 aanmeldingen en gingen steeds met een groep van circa acht mensen naar buiten met een wandelcoach. De reacties van de deelnemers waren zeer positief. Zelf heb ik ook meegedaan. Wow, wat was dat een cadeautje.’

Sociaal aspect

Joke van der Plas, griffier/raadsadviseur en deelnemer aan de activiteit: ’We zijn gecoacht om de natuur en de groene omgeving positief te gebruiken. Denk aan ademhalen, bewust stilstaan en om je heen kijken. Ook gingen we in tweetallen in gesprek, waardoor we elkaar en onszelf beter leerden kennen. Omdat wij flexibel werken was voor mij met name het sociale aspect van de activiteit belangrijk. Ik trof een collega die ik helemaal niet kende. Je geeft elkaar een hand en door de coaching-vragen raak je snel vertrouwd met elkaar. Het buitenzijn zorgde daarbij voor meer rust en vrijheid om te praten.’

Waardevol in context

Bekker: ‘Door de opdrachten sta je stil bij je werk en je omgeving. Hoe sta je in werk? Wat zou je willen veranderen? Onderwerpen waar je ook in een zaaltje mee aan de slag kunt. Maar door dit buiten te doen heb ik heb geleerd dat ik vaker een stukje rust in moet bouwen. Even stilstaan in de maalstroom van iedere dag. Deze wandelactiviteiten hebben ons absoluut wat opgeleverd. Zeker in combinatie met onze gezondheidsweek. Ik denk dat je als bedrijf meer uit dergelijke activiteiten haalt als er aandacht is voor vitaliteit en gezondheid.’

Activiteiten op maat

Iris Gravemaker van van Altena & de Jongh bedrijfsartsen: ‘Het mooie is dat bedrijven zelf kunnen bepalen waar de nadruk op ligt. Waar bij de ene organisatie het sociale aspect zwaar weegt omdat er geen vaste werktijden zijn, is voor de andere organisatie het wandelen en bewegen belangrijker. Naast het positieve effect dat bewegen in het groen heeft op het vlak van duurzame inzetbaarheid en vitaliteit van de werknemers, stijgt ook hun kennis van en waardering voor de natuur. Een positieve impact waar wij meer bedrijven en werknemers van willen laten profiteren. Als mensen ook buiten hun werk vaker bewust genieten van natuur in hun omgeving, vergroten we de impact op hun gezondheid.’

Vitaal in het Groen

Vitaal in het Groen is in het voorjaar 2018 uitgevoerd door van Altena & de Jongh bedrijfsartsen in samenwerking met Landschap Noord-Holland bij drie organisaties, met ondersteuning van de Provincie Noord-Holland via het platform Groen Kapitaal. De basis wordt gevormd door de groene wandelactiviteit die deel uit maakt van een uitgebreider pakket rondom ontspanning, voeding, werkplek en creativiteit.

Wil je meer weten?

Neem contact op met Iris Gravemaker via iris@vitaalinhetgroen.nl of +31(0)6 4564 5995.

• Bekijk de website Vitaal in het Groen
• Lees meer over de pilot.

Buiten zijn in de natuur is gezond! Met Beter in het Groen vind heel Nederland eenvoudig gezond aanbod in de natuur. Activiteiten die helpen gezond te blijven of gezonder te worden. Je kunt eenvoudig jouw gezonde activiteit in het groen aanmelden.

In Beter in het Groen gaat het vooral om begeleid aanbod op het snijvlak van natuur en gezondheid, dat ook voor bijvoorbeeld doorverwijzers van nut is. Het betreft terugkerende activiteiten of een programma-aanbod op maat.

Wat al het aanbod in Beter in het Groen verbindt, is dat het plaatsvindt in een natuurlijke omgeving. Dit kan in een natuurgebied zijn, maar ook bijvoorbeeld in een stadspark of zorg(moes)tuin dichtbij huis. Het gaat erom dat mensen verleid worden te ervaren wat bewegen of ontspannen in het groen met hun gezondheid en welzijn doet.